Genomineerd worden voor de Nobelprijs

Een groot liefhebber van romans over de schrijverswereld ben ik niet. Als schrijvers over hun ambacht beginnen te schrijven, levert dit nogal eens tamelijk saaie navelstaarderij op, vooral doordat men zichzelf en de literaire wereld vreselijk serieus neemt. Als niet-ingewijde voel je je bij dergelijke boeken algauw alsof je in je eentje rondzwerft op een feest waar je niemand kent. In die valkuil loopt Pauline Slot gelukkig niet. Haar Dood van een thrillerschrijfster is de grappigste, meest vileine en onderhoudende roman die ik ooit over dit onderwerp heb gelezen.

slot Dood van een thrillerschrijfsterHoofdpersoon Selma Hoogstins timmert aardig aan de weg met haar romans, maar bestsellers zijn het niet. Daarom organiseert ze op een idyllische locatie in Griekenland schrijfretraites, waarbij ze aspirant-schrijvers begeleidt op het schrijverspad. Tot publicaties leidt dit hoogst zelden. Ze doet dit vooral omdat er nou eenmaal een markt is voor haar schrijfadviezen, die zeker in het geval van non-talenten van een bijzonder komische inhoudsloosheid zijn. Kortom, ze doet dit omdat ze er flink wat geld mee kan verdienen.

De sfeer op het Griekse paradijs verandert met de komst van Esther Noordvlucht, een personage dat een mix vormt tussen allerlei bestaande Nederlandse schrijfsters van zogenaamde literaire thrillers, maar die toch de meeste gelijkenis heeft met Saskia Noort. Zo is deze Esther bekend vanwege bestsellers als De Vinex-club en heeft zij een rechtszaak verloren vanwege vermeende gekopieerde elementen uit haar literaire thrillers, zoals een verwijzing naar een zwart jurkje. Om zich een mening te kunnen vormen van Esthers boeken besluit Selma zich door één van haar boeken te worstelen:

Daar pakte ik mijn e-reader en installeerde me opnieuw in de hangmat, nu met het vaste voornemen om verder te gaan in De Vinex-club. Gisteravond en vanochtend had mijn verlangen naar verontwaardiging mij nog voortgestuwd, maar op deze namiddag kwam het me zinloos over: de minutieus geplande moorden, de zorgvuldig uitgezette hints en dwaalsporen, en de ontknoping die gepland stond voor de laatste bladzijden. Moest ik me nog een uur laten manipuleren?

De toorn over de kwaliteit van Esthers schrijfsels spat er vanaf (‘En intussen zat Esther hier mijn geschonden paradijs te plunderen, mijn leven kort en klein te slaan met haar staccatozinnen’). De overduidelijke jaloezie op haar verkoopcijfers echter ook, wat bijvoorbeeld wordt gedemonstreerd door de manier waarop Selma om de haverklap checkt welke positie haar eigen boeken innemen op de ranglijst van een online boekhandel. Hiermee wordt voorkomen dat de roman een afgunstige, denigrerende toon krijgt. Verfrissend is dat de literaire wereld vanuit Selma’s perspectief opvallend aards wordt benaderd. Deze heerlijk vileine, niet altijd even aardige ik-verteller ergert zich weliswaar aan figuren als Esther, maar ze kan zich minstens zo opwinden over de irritante neiging van literaire schrijvers om op een verheven, voor de buitenstaander onbegrijpelijke manier over hun geestelijke arbeid te spreken. Voor de andere gasten op de schrijversretraite is ze evenmin mild.

Het zou flauw en ondoenlijk zijn om alle verwijzingen naar bestaande figuren en de hilarische elementen te benoemen. Het volstaat om te zeggen dat Dood van een thrillerschrijfster een feest van herkenning is voor iedereen die ook maar een heel klein beetje op de hoogte is van wat er speelt in literatuurland. En daarvoor hoef je gelukkig beslist geen schrijver of uitgever te zijn. Slot doet gelukkig geen enkele poging erudiet over te komen, ook weer zo’n valkuil bij boeken over de schrijverswereld. Eén van de allergrappigste stukken gaat bijvoorbeeld over een Nederlandse vrouw die een jeugdroman in eigen beheer heeft laten drukken en naar aanleiding van een standaardmail serieus meent dat zij genomineerd is voor de Nobelprijs, een verwijzing naar een gebeurtenis in 2015.

Dood van een thrillerschrijfster is verder zo opgezet dat het bepaalde verwachtingen schept, zeker bij lezers van het thrillergenre. Het einde is een mooie vondst. Het is eigenlijk jammer dat die nominatie voor de Nobelprijs voor de Literatuur al is vergeven aan die ene mevrouw. Anders zou Slot zeker kans hebben gemaakt met deze hilarische pastiche op het huidige, Nederlandse uitgeefklimaat.

Lucas Zandberg

Pauline Slot – Dood van een thrillerschrijfster. De Arbeiderspers, Amsterdam, 222 blz. € 18,99.