Recensie: Peter Handke – Gedicht aan de duur

Intellectuele exercitie

Gedicht aan de duur is een lang en verhalend gedicht over het begrip ‘duur’. In korte zinnen verkent Peter Handke zijn onderwerp. Grote vraag – ook in het gedicht – is wat er precies met het begrip duur wordt bedoeld. Dat blijkt moeilijk te zeggen.

Deze duur, wat was die?
Was hij een tijdspanne?
Iets meetbaars? Een zekerheid?
Nee, de duur was een gevoel,
het vluchtigste van alle gevoelens,
vaak sneller voorbij dan een ogenblik,
niet te voorzien, niet te sturen,
niet te grijpen, niet te meten.

Handke wil er een gedicht over schrijven (geen verhandeling, geen verhaal) omdat de duur juist aan zou zetten tot een gedicht. Op de website Handkeonline is een citaat te vinden van Handke over Gedicht an die Dauer. Naast de opmerking dat het hier gaat om een filosofisch-narratief gedicht, onderscheid hij daar duur van metafysische eeuwigheid omdat duur er plots is:

In de tijdelijke vervoering, in momenten van epifanie, wanneer plotseling iets van vroeger zich op een andere manier herhaalt, en wij het gevoel hebben dat het leven een innerlijke verbondenheid kent, […] Je kan echter stellen dat het gevoel van de duur de hoogste van alle gevoelens is. Het is iets anders dan geluk.

Handke onderzoekt dit gevoel dat, bewerkstelligt wordt door een herhaalde licht afwijkende ervaring in een gesprek met zichzelf. Hij vraagt zich af, beweert en weerlegt.

de duur met je kind,
misschien leeft die op
in de ogenblikken van geduldig aanhoren,
in het ogenblik dat je
met hetzelfde bedachtzame gebaar
waarmee je tien jaar eerder
de blauwe jas met de capuchon ‘in kindermaat’
op de hanger hing,
nu het bruine hertsleren jack ‘in volwassenmaat’
over een heel andere hanger in een heel andere stad hangt,
de duur met je kind,
die kan je overweldigen

Op zulke momenten lukt het hem daadwerkelijk om ‘de duur’ in beelden te doen herleven en bij de lezer over te brengen dat er zoiets als duur bestaat. Misschien is het sowieso zo dat een geslaagd gedicht eigenlijk altijd duur moet veroorzaken. Over het geheel genomen blijft Gedicht aan de duur een intellectuele exercitie die niet tot leven komt.

Rieuwert Krol

Peter Handke – Gedicht aan de duur. Vertaald door Huub Beurskens. Koppernik, Amsterdam. 54 blz. € 16,50.