Herwonnen leesplezier

Eindelijk iemand die een verhaal kan vertellen, denk je, als je enkele hoofdstukken op weg bent in Terug naar Walden van Walter van den Broeck. In vergelijking met de andere Libris Literatuur Prijs-genomineerden is Van den Broeck de meest ambachtelijke. Waar anderen zich verliezen in poëtische taalconstructies en literatureluur, daar weet Van den Broeck je gewoon mee te slepen in de vertelling.

Hoofdpersoon is Ruler Marsh, de machtigste man ter wereld. Ooit heeft hij gezworen om wraak te nemen op de zelfmoorden van zijn ouders die tot hun wanhoopsdaad kwamen tijdens de grote economische crisis in Amerika voor de oorlog. Ruler Marsh zal niet rusten tot hij zoveel geld en zoveel macht zou bezitten dat hij de mensen die hij daarvoor verantwoordelijk stelt, de speculanten, de bankiers, kan treffen. Die dag is aangebroken aan  het begin van het boek, want de oude, ietwat verwarde Marsh besluit opeens in zijn eentje zijn kantoor te verlaten, een vliegtuig te nemen en naar Brussel te gaan. ‘God is ervandoor!’ De financiële wereld staat meteen op instorten.

Van den Broeck zet de roman daarmee in een actuele context. Hij kan kritiek leveren op de financiële wereld, hij is een van de eerste schrijvers die president Obama in zijn roman opvoert, hij kan voormalige bewakers van Guantamo Bay een rol laten spelen (zij schaduwen Ruler Marsh en kijken niet op een lijkje meer of minder). Tegen over die harde feitelijke wereld zet Van den Broeck een wereld die minder verklaarbaar is. Ruler Marsh laat zich in zijn tocht naar Brussel leiden door zijn gevoel. Dat brengt hem ertoe om uit het Brusselse Hiltonhotel te ontsnappen en op goed geluk uit te komen bij de jonge prostituee Kaat, die hem weer meeneemt naar haar geboorteplaats in de Kempen: Wallem. Dat is het plaatsje waar ooit de voorouders van Marsh hebben geleefd.

Die overgang van de grote harde zakenwereld naar het kleine plaatsje Wallem is uiterst functioneel, want daar merkt Marsh hoe de beslissingen die ver weg door de machtigen worden genomen uitwerken in een kleine gemeenschap. Het is daar, op de grond van zijn voorouders, dat Marsh beseft dat zijn wraak ook deze onschuldige mensen zal treffen.

De grote lijnen die hierboven geschetst worden doen vermoeden dat de roman vrij zware kost is (en dan heb ik het nog niet eens gehad over ‘wormgaten’ en de kolonie Walden van Van Eeden waar de titel van het boek van is afgeleid). Dat is het helemaal niet. Van den Broeck springt met zijn verteller met het grootste gemak over  van de miljardair Marsh naar de gewone apotheker uit Wallem die zich vooral druk maakt over zijn bijnaam (Jos Vergif) en de weigerachtige lampjes in het groene kruis dat aan zijn gevel hangt. De oude meester en dorpshistoricus komt langs, evenals zijn ambitieuze jonge opvolger, waardoor het boek ook een zekere luchtigheid en kluchtigeheid krijgt. Bovendien blijf je doorlezen omdat je wilt weten wat Ruler Marsh uiteindelijk in Wallem zal vinden en of hij de mannen die hem schaduwen weet voor te blijven.

Zijn er minpuntjes te noemen? Twee dan. Van den Broeck heeft (net als medegenomineerde Bernard Dewulf) de neiging om veel zinnen met ‘En’ te beginnen. En bijna altijd kun je dat woordje aan het begin van de zin zonder probleem weglaten. Daarnaast, maar daar kan de schrijver weinig aan doen, is het boek gruwelijk lelijk vormgegeven en goedkoop uitgegeven. Afijn, dat zijn maar kleinigheden. De rest van de roman zet je aan tot verdere analyse, maar bovenal ben je dankbaar voor een herwonnen leesplezier.

Coen Peppelenbos

Walter van den Broeck – Terug naar Walden. Meulenhoff/Manteau. Antwerpen, 288 blz. €18,-