Een verloren droom

‘Dit boek moet je lezen,’ zei auteur Tjibbe Veldkamp toen ik door de kinderboekenwinkel liep en hem om een goeie tip vroeg. De hemel van Heivisj van Benny Lindelauf was volgens hem een absolute aanrader. Het is de opvolger van Negen Open Armen en kent dezelfde personages, maar is heel goed apart te lezen. Toen ik De hemel van Heivisj uithad, zag ik dat ik het eerste deel zelfs ongelezen in de kast had staan. Daar moet verandering in komen, want Veldkamp had gelijk: De hemel van Heivisj is een echte aanrader.

De jeugdroman begint in 1938, ergens in Limburg, tegen de Duitse grens aan. de auteur vertelt in het nawoord dat hij Sittard in gedachten had bij het schrijven. In een groot huis met enkele huisgeesten wonen de zussen Fing, Jes en Muulke samen met hun broers, hun goedmoedige vader en de strenge oma Mei. Je leest het verhaal door de ogen van Fing, die het meest haar best doet op school. Ze wordt door de directrice voorgedragen om op kostschool te gaan zodat ze later zelf onderwijzeres kan worden.

Die mooie droom wordt verstoord, want in plaats van een goede opleiding moet ze in dienst treden van de puissant rijke Sigarenkoning en zijn mysterieuze vrouw uit Duitsland (de ‘Pruusin’ genoemd) en het nog vreemdere meisje Liesl dat in huis woont, altijd dezelfde kleren draagt en contactschuw is. Het is de bedoeling dat Fing vriendin wordt met Liesl. Tegen betaling.

De eerste droom die niet doorgaat is een voorafschaduwing van de nachtmerrie die de oorlog brengt in de streek. Lindelauf laat dat tijdperk gelijk oplopen met de volwassenwording van Fing die haar eerste vriendje krijgt die later bij de NSB blijkt te zitten. Het draait dan steeds meer om de keuzes die je individueel moet maken in je leven. Wat doe je met een ‘fout’ vriendje, wat gebeurt er als je vader en je broers naar Duitsland worden gestuurd om te werken, wat gebeurt er met de Pruusin die joods blijkt te zijn en waar is Liesl gebleven? En uiteindelijk steeds: wat is je eigen rol in het geheel?

Het leven van Fing wordt danig beproefd, maar Lindelauf slaagt erin om de vertelling geloofwaardig te houden en ook een zekere lichtheid te behouden. Dat zal door de korte hoofdstukken komen en de soms ietwat naïeve vastberadenheid van de hoofdpersoon. Zij is overigens niet de enige die als karakter wordt neergezet; ook de zussen, oma en de figuren uit hun dorp krijgen contour door hun eigen opvattingen en manier van handelen en spreken. De figuren komen kortom tot leven. Zelfs het oude mijnpaard Heivisj krijgt een eigen rol toebedeeld die niet los lijkt te staan van enige symboliek. Na jaren ondergronds te hebben geleefd, kan het dier alleen maar rustig gehouden worden als het dag en nacht licht kan zien.

Het slothoofdstuk waarin verschillende lijnen uit het boek samenkomen, laat ruimte over voor deel drie over dezelfde familie. Daar zullen we reikhalzend naar uitkijken.

Coen Peppelenbos

Benny Lindelauf – De hemel van Heivisj. Querido, Amsterdam, 406 blz. € 14,95.