Dertien hongerige Amsterdamse baby’s

Het is een duivels dilemma voor de Amsterdamse moeders die hun pasgeboren baby’s niet of nauwelijks meer te eten kunnen geven. Aanzien hoe hun kind voor hun ogen wegkwijnt of het kind meegeven aan vreemden uit het noorden van het land en er dan maar het beste van hopen. ‘Zullen we de kinderen hier het kanaal in duwen? We zien ze toch niet meer terug.’ Dat zegt een van de vrouwen die zich voor de keuze gesteld ziet. Zij kiest uiteindelijk voor het leven van haar dochtertje.


Documentairemaakster Liefke Knol portretteert in Het Babyhuis een huis aan de Moddermanlaan in Groningen waar een aantal vrouwen onder leiding van de doortastende Sieneke Botjes dertien baby’s uit Amsterdam de Hongerwinter heeft door geholpen. Een kleine particulier babyhuis waar de kinderen weer konden aansterken. Via contacten in Amsterdam konden de kinderen naar het noorden worden gehaald. Alle dertien baby’s overleven de oorlog.

Knol maakte eerder een tv-documentaire over het babyhuis, maar daarna is ze verder gegaan. Ze heeft de dertien baby’s van toen opgespoord en onderzocht hoe het verder met ze is gegaan na hun verblijf in Groningen. Op deze manier krijg je een indringend beeld van al die kleine persoonlijke verhalen en juist in de details zie je hoe de levens later vaak ontwricht zijn geraakt. Wat te denken van de moeder die haar kind niet meer herkent als het weldoorvoed aan haar wordt teruggegeven?

Juist de vroege jeugd is erg belangrijk in de hechtingsfase van kinderen. Kinderen die een tijdje los van hun ouders opgroeien en later weer worden teruggeplaatst kunnen in de rest van hun leven ook psychische problemen krijgen in relaties. In hoeverre kunnen ze vertrouwen dat mensen bij elkaar blijven? Knol kreeg van Sieneke Botjes, in de negentig en nog vol herinneringen aan de oorlogsjaren, een stapel brieven in handen die ouders aan haar geschreven hadden. Het zijn aandoenlijke brieven, vol spel- en stijlfouten, geschreven door mensen die nauwelijks een schoolopleiding hadden. In die brieven wordt een schrijnend beeld gegeven van de situatie waarin ze verkeerden, maar zwart op wit staat daar ook het verlangen naar en de liefde voor hun kinderen. Als de kinderen na dik zestig jaar geconfronteerd worden met die brieven is de reactie opvallend vaak: ze hebben blijkbaar toch van me gehouden.

De verhalen over de Tweede Wereldoorlog en de naweeën ervan zijn nog lang niet allemaal verteld. Het Babyhuis is een mooie aanvulling op de literatuur die er al bestaat.

Coen Peppelenbos

Liefke Knol – Het Babyhuis. Artemis & Co, Amsterdam. 268 blz. € 19,95.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=12QM_m3gZmw[/youtube]