Een verbod op bijzinnen

De eerste liefde. Het is een terugkerend thema binnen de literatuur. Jan Hanlo dichtte: ‘zoals een waskaars en een koekoek / en een oud boek en een glimlach / en wat onverwacht en zacht is en het eerste / en wat schuchter en verlangend en vrijgevig / gaaf maar broos is / zo meen ik dat ook jij bent’. En Nicolaas Beets schreef over ‘den eenvoud eener eerste liefde’. Elk jaar verschijnt er dan ook wel een debuutroman waarin prille verliefdheid uitbloeit tot een heftig avontuur. Soms slaagt zo’n debuut, soms mislukt het. Dat laatste is het geval bij Alles is Carmen, de eerste roman van Alma Mathijsen.

Alles is Carmen vertelt het verhaal van een vrouw (Carmen (!), tweeëntwintig jaar) die op een dag verliefd wordt op Chris. Dat gaat als volgt: ‘Dan zoen ik hem, terwijl boven ons hard op de houten bar wordt gebonkt. Hij heeft dikke lippen, die zacht over mijn lippen kussen. Het smaakt naar honing en sigaretten. Mijn lijf siddert van verwachting. Dit mag nooit meer stoppen. Het is alsof ik opstijg. Als dat echt zou gebeuren had ik al vijftig keer mijn hoofd tegen de plank boven ons gestoten. Wat een goed antwoord zou zijn op het gebonk, dat nog steeds niet is gestopt.’

Ze gaan samen naar Parijs. Ja, ja – de stad van de Liefde. Dat gaat als volgt: ‘Een week geleden had Chris gevraagd of ik ook naar Parijs wilde komen, toen ik vroeg of ik zijn tandenborstel mocht lenen. Ik zei ja, en heb de hele nacht niet meer geslapen. Vannacht heb ik weer niet geslapen. Het maakt niet uit, ik draai volle toeren op liefde, waanzin en zure matjes. Hij komt me ophalen, dat stond in de sms van gisteren.’

Maar het gaat mis. Chris verbreekt de relatie en Carmen is wanhopig. Dan neemt ze wraak. Dat gaat als volgt: ‘Dan duw ik. Ik duw. Het kost me enige moeite om zijn lijf te verplaatsen, maar als ik loslaat gaat de beweging verder. Ik laat alles over elkaar schuiven. Chris zakt door de lucht. Zijn ogen waterblauw. Ik kantel mijn hoofd licht en kijk. Dit is waar voetballers het over hebben als ze thuiskomen na het WK. Alles begint weer te stromen. Hebberig en gretig. De zee en ik. Nooit meer loslaten, dat is mijn credo. Het water slaat zachtjes om zich heen en Chris valt. Ik loop weg en neem hem mee.’

Meer heeft het verhaal niet te bieden. Een pakketje schroot, met een dun laagje chroom. Mathijsen weet de roman desondanks te vullen met flauwe puberperikelen en talloze lijstjes, zoals we die ook in Young Adults boeken aantreffen. Zoals:

Ik ben bang voor:

1. Vrouwen boven de veertig zonder bh
2. Mensen met missende ledematen
3. Vissen die groter zijn dan ikzelf
4. Jongens die verliefd zijn
5. Werken

Leuk voor meisjes van dertien. De overdonderde liefde zal ze aanspreken. Hier een korte bloemlezing: ‘Mijn telefoon geeft ‘Chris Chris Chris’ weer. Mijn tenen tintelen.’ En: ‘Als je nu weggaat, ga ik dood.’ En: ‘Ik hou van hem.’ En: ‘Een golf tintelingen komt van mijn buik naar boven. Ik wil huilen en gillen van geluk. Alles is vanbinnen.’ Nergens de suggestie, alle gevoelens worden op een dienblad gepresenteerd. Het wordt de lezer makkelijk gemaakt.

De stijl van Mathijsen is net zo vlak. Je maakt spontaan een dansje als je een zin leest met meer dan tien woorden. Er heerst een verbod op bijzinnen lijkt het wel. Deze staccatostijl begint na een pagina of tien flink tegen te staan. Een voorbeeld: ‘Net goed. Ik hoop dat ze niet meer terugkomt. Ik doe de deur achter haar dicht. Opper Barbie Barbie mag uit de doos. Met het speciale borsteltje kam ik haar haren. Het komt bijna tot haar voeten.’ Alles is Carmen, AVI 9 – zo gok ik. Soms doet Mathijsen pogingen om toch literair te schrijven. Het blijkt vergeefse moeite. ‘Het springt uit mijn mond als een boterham uit een toaster.’ Of: ‘Tranen springen als muizen uit een kelder naar buiten, ik kan ze niet stoppen.’ Nee, dat wordt geen Tzum-prijs 2012.

Op het stofomslag prijkt een grote blurb: ‘Briljant’ – de moeder van Alma’. U weet wel: Marita Mathijsen, emeritus hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde. De blurb als vorm van ironie – mag ik hopen.

Bart Temme

Alma Mathijsen – Alles is Carmen. De Bezige Bij, Amsterdam, 270 blz. € 17,90.