Dat de dichter Lucebert ook schilderde, weten veel mensen. Dat hij zich ook waagde aan het maken van keramiek, is velen niet bekend. Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden toont nu voor het eerst een overzicht van het keramische oeuvre van Lucebert. Afgelopen vrijdag werd de tentoonstelling De schreeuw uit het harnas geopend, onder andere in het bijzijn van de kleinzoon van Lucebert, en Tzum.info werd hiervoor uitgenodigd. Een verslag ter plaatse.

Laat ik het maar meteen zeggen: ik weet niets van keramiek. Niets over voegbaar klei of glazuren. Zo kwam er vrouw van middelbare leeftijd naast me staan, terwijl ik naar een vaas uit 1994 keek (zie onderstaande foto). ‘Prachtig die majolica techniek, hè?’ zei ze. ‘vol van keel de o-koek de ochtendslagen heet / omhullunduw de ahha hoevennans en fijnproevers dixie,’ antwoordde ik. We keken elkaar aan. We begrepen elkaar niet.

Degenen die in deze reportage een diepgaande analyse verwachten over het keramisch werk, komen dus bedrogen uit. U kunt nu de pagina nog wegklikken. Klik! Wel kan ik natuurlijk iets vertellen over de beschilderingen op het keramiek van Lucebert. Ze sluiten aan bij de schilderijen van de dichter. En ze zijn natuurlijk niet los te zien van het werk van CoBrA-kunstenaars als Karel Appel, Corneille en Constant, aan wie Lucebert verwant was. Ongedwongen, kinderlijk, felle kleuren, fantasiewezens.

Naast vazen, schalen, schotels en tegels, stonden er ook een paar opmerkelijke voorwerpen. Op de eerste foto hierboven ziet u in de linkerbovenhoek bijvoorbeeld een kandelaar hangen. Het doet denken aan een stier met twee forse horens. Op zijn hoofd een kruis. Op de foto daaronder staat een lessenaar. Het was bij binnenkomt meteen de oogvanger (of: eyecatcher, zoals Engels-geschoolde mensen zeggen). Op de zijkant van de lessenaar staat: ‘Eine brandneue kollektion der schönsten bücher.’ Doe er uw voordeel mee.

De tentoonstelling in het Princessehof is prachtig ingericht. De keramiek komt volledig tot haar recht in goed verlichte, diepe kasten. Waar mogelijk zijn ze thematisch opgesteld en van een toepasselijk gedicht voorzien. Het kleurenpalet komt volledig tot zijn recht, zou een kunstkenner gezegd hebben.

Het mooiste object van de tentoonstelling ziet u op de bovenstaande foto. Het is niet van keramiek, maar van karton. Een kinderhand is snel gevuld. Het is het model voor het keramisch beeld dat Lucebert voor het Rode Kruisziekenhuis in Beverwijk maakte. Zes beschilderde wijndozen opgestapeld. Hier zie je de hand van de kunstenaar. Het tape, om de dozen bij elkaar te houden, laat op sommige plaatsen los. Dichterbij Lucebert kom je haast niet.

Op bovenstaande foto staan niet de tekeningen van Lucebert. Dat zag u natuurlijk allang. Het zijn tekeningen van leerlingen van OSG Sevenwolden uit Heerenveen. Zij gingen de strijd aan met het werk van Lucebert.  Voordat het zover was, deden alle leerlingen onderzoek naar het werk van Lucebert. Ze verdiepten zich in zijn gedichten en beeldende werk. Op basis daarvan schrijven de leerlingen een klank- , vorm- of zintuigengedicht. Die gedichten vormden op hun beurt weer de basis voor het eindresultaat: collages, ruimtelijk werk en gezongen versies met eigen muzikale begeleiding. Ik werd heel blij van deze mini-tentoonstelling. Er bestaan goddank nog leraren Nederlands die zich niet constant verschuilen achter de zinsnede: ‘We zijn al blij dát de leerlingen lezen.’ Die Carry Slee en Francine Oomen propaganderen omdat ze de boeken van die schrijfsters tenminste zelf ook begrijpen. Et cetera.

Het fijne aan deze tentoonstelling is, dat de bezoeker veel meer te zien krijgt dan het keramiek van Lucebert. Overal hangen zijn gedichten, er klinkt muziek, zijn stem is op de achtergrond te horen, er is fotomateriaal en er worden documentaires getoond. De bezoeker krijgt inzicht in het gedachtegoed van de kunstenaar. De Keizer der Vijftigers komt tot leven.

De tentoonstelling De schreeuw uit het harnas. Keramisch werk van Lucebert is tot en met 19 februari te zien in het Princessehof in Leeuwarden. Bij de tentoonstelling hoort ook een prachtig uitgegeven catalogus, waarin de ruim 130 kunstwerken worden getoond. Ank Trumpie, conservator bij het Keramiekmuseum, voorzag de voorwerpen van commentaar en duidt het keramisch werk van Lucebert. Erg handig voor mensen die niets van keramiek weten.

Bart Temme

Ank Trumpie – De schreeuw uit het harnas. Keramisch werk van Lucebert, Keramiekmuseum Princessehof, Leeuwarden, 94 bladzijden. ISBN: 9789070108663.