De verkeerde keuzes

In Celinspecties, de derde bundel van Ester Naomi Perquin staan gevangenen centraal. Perquin werkte enige tijd in een gevangenis als gevangenbewaarder. In een aantal gedichten komen gevangenen -van Frans van A tot Michael van W- zelf aan het woord. De bundel is een zoektocht naar wat een crimineel beweegt. Of zoals in het prachtige openingsgedicht staat: ‘Liet me argeloos vallen die dag in andermans leven’.

Een getuigenis van een crimineel verpakt als gedicht dwingt de lezer (als het een goed gedicht is) zich in te leven in iemand die zelf vaak veel moeite heeft met empathie. Perquin drukt de lezer in de houding van een biechtvader of psycholoog. Dat is knap gedaan. Je voelt sympathie en medelijden voor Jacob de B. die denkt aan zijn kinderen die hij nooit zal zien opgroeien. Het zijn geen sentimentele gedichten (hoewel het er soms dicht tegen aan zit). Gevaar, angst en de aantrekking van het kwaad komen in elk gedicht terug. Bijvoorbeeld in een licht komisch gedicht over een enge vrouw op een bankje in het park: ‘en dan lachte ze van denk jij maar niet dat jij / hier komt te zitten jongedame, had je wat’. Het meest geslaagde gedicht van de bundel gaat over twee zusjes die zich afvragen waar hun ouders zijn gebleven: ‘we probeerden te bellen, er was een antwoordapparaat (…) We willen nu graag weten hoe het verder gaat, zei ik.’ Dat verontrustende is hier gek genoeg nadrukkelijker voelbaar dan in zinnen als: ‘en ik vertelde dat moord iets ambachtelijks heeft als goede / zelfgemaakte worst met kruidnagel en stukjes been,’ Dan wordt het al gauw gruwelen, hoewel het toch ook iets komisch heeft.

Perquin heeft een fascinatie voor levens waarin de verkeerde keuzes zijn gemaakt. Bart V. beschrijft in het gruwelijkste gedicht van de bundel een winkelcentrum waar hij waarschijnlijk om zich heen heeft geschoten. Hij beschrijft het als een film: ‘er waren mensen bij die naar me keken. Een kleuter met een ijsje,’. Dat is duidelijk de hand van de dichter en niet de stem van een moordenaar. Te mooi om waar te zijn is ook het verhaal van Carlo voor wie inbreken en zen identiek zijn. Zij zijn een grens overgegaan, maar je komt er jammer genoeg niet achter hoe het daar is. Het gaat bij Perquin om een gedachte die uitgewerkt wordt. Poëzie als de meest geconcentreerde mededeling. Het probleem is dat de gevangenen eigenlijk niet zo veel te vertellen hebben. Dat breekt die gedichten en daarmee de samenhang in de bundel op. De beste gedichten zijn die waarin de gevangenis niet voorkomt. Het lijkt erop of het gevang haar poëzie minder dubbelzinnig en minder doortastend maakt. Dat is jammer want in de geslaagde gedichten uit Celinspecties zie je haar talent voor de verontrustende puntgave regel terug.

Rieuwert Krol

Ester Naomi Perquin – Celinspecties. Van Oorschot, Amsterdam. 68 blz. € 14,50.