Haar beroemdste boek is getiteld Danseres zonder benen, een wat gruwelijke metafoor voor haar leven. Over dat leven van schrijfster Clara Asscher-Pinkhof (1896-1984) is nu een mooie tentoonstelling ingericht in de synagoge in Groningen. Het enige smetje op het geheel is de titel van de tentoonstelling: ‘Sofia’s wereld’ (een verwijzing naar Sophie’s choice of De wereld van Sofie?). Bij de naam van haar dochter zal niemand denken aan haar moeder Clara Asscher-Pinkhof. Ook op de begeleidende folder zie je de naam van de schrijfster niet op de voorpagina.

In 1919 komt Clara Asscher Pinkhof naar Groningen, samen met haar man die opperrabijn is geworden. Ze gaan wonen aan de Oude Kijk in ’t Jatstraat 8. Asscher Pinkhof schrijft liedjes en kinderboeken. Als haar man in 1926 overlijdt moet zij in haar eentje voor haar zes kinderen zorgen. Dat lukt door te schrijven, lesgeven en lezingen te houden. In de oorlog keert ze terug naar haar geboortestad Amsterdam. Haar dochter Roza zit inmiddels in Palestina en dat is, gezien de verschrikkingen die komen in de oorlog, een geluk. Ze vraagt een Palestinacertificaat aan en zij kon dat doen omdat haar dochter daar zat. Als je geen familiebanden had met Palestina, dan werd je verzoek afgewezen. De hereniging met haar dochter zal nog enige jaren op zich laten wachten.

In 1943 wordt Asscher-Pinkhof naar Westerbork gedeporteerd. Daar komt ze te werken in een barak met weeskinderen. Op de tentoonstelling is het dagboek van een kind te zien die een beetje een hekel had aan de schrijfster omdat ze haar ’tante Clara’ moesten noemen. De schrijfster van het dagboek wenste anoniem te blijven. Ze laat ook brieven het kamp aan familie en vrienden het kamp uit smokkelen, onder meer een ontroerend briefje over de dood van haar vader.

Een jaar later is ze gedeporteerd naar het concentratiekamp Bergen-Belsen. Daar geeft ze stiekem nog les aan de kinderen. Bij een ruil met Duitse krijgsgevangenen mogen 281 joden op transport naar Palestina, mits ze in bezit zijn van een certificaat. Vijf minuten voor vertrek van het transport wordt haar naam op de lijst gezet. In Palestina wordt ze herenigd met haar dochter. Twee van haar zonen zullen de oorlog niet overleven en een groot deel van haar familie ook niet.

Na de oorlog beschrijft ze eerst in Sterrekinderen een deel van haar verhaal in een jeugdboek, in 1964 komt pas het autobiografische Danseres zonder benen. ‘Sofia’s wereld’ is een mooie kleine tentoonstelling, geluidsfragmenten en filmfragmenten die één verhaal vertelt uit de oorlog. Erg goed gedaan. De Synagoge van Groningen is er de juiste plek voor. Jammer dat er geen klein boekje bij de tentoonstelling is gemaakt. Jammer ook dat dit maar een tijdelijke tentoonstelling is. Het zou erg goed passen binnen een museum dat aandacht zou besteden aan de cultuur-historische achtergrond van Groningen.

Coen Peppelenbos

Locatie: Synagoge, Folkingestraat 60, Groningen

Openingstijden: t/m zondag 20 mei. Di t/m vrij 12:00 tot 18:00 uur. Do tot 21:00 uur. Op de zaterdagen en de maandagen en op zo 13 mei gesloten.

Toegang €3,-, kinderen gratis.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=ITa_ulywSew[/youtube]