Soms wou ik dat ik bij de krant werkte, of bij een belangrijke uitgeverij, want dan had ik rond de jaarwisseling een facsimile-uitgave van Remco Camperts Jagtlust Koerier ontvangen. Het Dagblad signaleert dit curiosum. Recensent Joep van Ruiten ziet uit naar de verschijning van het Verzameld Werk van de hoofdrolspeler van de literaire soap te Villa Jagtlust: Fritzi (ten) Harmsen van (der) Beek. Uitgeverij De Bezige Bij komt in april met een gebonden uitgave van dit ‘oeuvre van mythische allure’.

Een Verzameld Werk is geen Volledig Werk, natuurlijk. De Bezige Bij wil alle verspreid gepubliceerde verhalen en gedichten in deze uitgave opnemen. In Fritzi en het groteske (2004) van Annie van den Oever staan enkele ongebundelde gedichtjes, die meer lezers verdienen dan het handjevol studenten dat dit proefschrift op de leeslijst had staan. Met de bibliografie achterin Fritzi en het groteske valt ook wel wat te ontdekken – al is deze incompleet. In Hans van der Kroef: gezien door de ogen van (1991), dat zeventien kleine hommages bevat aan de kunstschilder Van der Kroef, staat een ongebundeld gebleven gedicht van Fritzi getiteld ‘WinterHuwelijk’. Slimmeriken vinden ongetwijfeld meer vergeten regels in dergelijke gelegenheidsuitgaven en jubileumboeken.

En als een Volledig Werk al een utopie is, wat doen we dan met de varianten? Fritzi las zojuist in mijn studeerkamer het gedicht ‘De verdoolde kus’ voor. Terwijl zij dat deed, las ik mee met de rijmprent die Thomas Rap in 1967 – alweer in fascimile – maakte. Ik telde zo zes, zeven varianten. Kleinigheden als lidwoordjes (van bepaald naar onbepaald), en ‘ook’ wordt ‘toch’, ‘ga’ wordt ‘blijf’, ‘erge’ wordt ‘hele’, etcetera.

‘O! God weet wat ons nog meer omringt.’

Nick ter Wal