Een speciale Jan Wolkers-fietsroute. ‘Een knooppuntenroute van 27 km langs plekjes waar Jan Wolkers een speciale band mee had,’ aldus VVV Texel. Voor drie euro vijfenveertig te koop. Een uitbater in Den Burg die in Jan Wolkers-shirts handelt. ‘Deze met twee verschillende ontwerpen bedrukte goede kwaliteit heren en dames T-shirts zijn leverbaar in diverse maatsoorten voor de prijs van 15,- en resp. 16,50 euro.’ Op borsthoogte prijkt de tekst: ‘Ik zou blij zijn als ik weer op de boot naar Texel zat!’ Brasserie Rebecca in De Waal die ‘Kreeft op meloen’ op de menukaart heeft staan. ‘Het was het lievelingsgerecht van Jan Wolkers, die hier een geziene gast was.’ Het is duidelijk: de Texelse toeristenbranche omarmt de literatuur (‘Ze proberen er een voordeeltje uit te halen,’ zei E.).

In De Kleine Expositie, een ruimte in boekhandel Het Open Boek in Den Burg, is momenteel ook nog eens een tentoonstelling gewijd aan het werk van Wolkers. Dit naar aanleiding van het verschijnen van De Tarzan van de schapen. Jan Wolkers & Texel van Wolkers-biograaf Onno Blom. Een voorproefje op de grote Wolkers-biografie. Het is een prachtig uitgevoerd boek, met fijne foto’s, en goed geschreven. Het deed me nog meer verlangen naar de uiteindelijke biografie.

Hoe anders is de tentoonstelling. Vorige week verbleef ik op Texel; ik besloot naar de tentoonstelling in De Kleine Expositie te gaan (‘Een culturele trip tijdens de vakantie kan nooit kwaad,’ zei E.). Het woord ‘Kleine’ had mij alleen moeten waarschuwen, de woorden ‘Toegang gratis’ ook.

Nooit eerder zag ik zo’n troosteloze expositie. Amper tien vierkante meter tentoonstellingsruimte, een handvol schilderijen, te dicht op elkaar gehangen tegen de wand, vitrinekasten waarin flets tl-licht weerkaatst. Enkele bloempotten met hortensia’s probeerden de boel nog wat op te vrolijken. Het hielp niet.

Wolkers is voor mij vooral een schrijver. Met zijn kunst heb ik niet zoveel op, vaak vind ik het niet verrassend genoeg. Er stond bijvoorbeeld een grote houtsnede – iets te veel Braque. Of de schilderijen over de natuur en de seizoenen – al eerder en beter gezien bij pointillisten als Seurat en Signac.

Veel foto’s hingen er ook, enkele professionele, maar ook een vitrinekast vol met amateurfoto’s waarop Wolkers aan het signeren is of poseert met een fan. Foto’s die van hand tot hand gaan op verjaardagfeestjes. ‘Kijk, toen ben ik gekiekt met Jan. Ja, ik mag Jan zeggen.’ En er lagen tekenboeken met schetsen, een roman met daarin een tekening op de titelpagina, een gedicht met een opdracht. Het handschrift van de schrijver, dat wist nog het langst mijn aandacht vast te houden. Uiteindelijk was ik in vijf minuten uitgekeken (‘Gelukkig dat de toegang gratis was,’ zei E.).

Een gemiste kans. Ik denk dat een grote expositie de moeite waard zal zijn. Het oeuvre van Wolkers leent zich daar voor. Niet alleen zijn er de kunstwerken, die misschien niet revolutionair zijn maar wel zijn verscheidenheid als kunstenaar laten zien, ook als schrijver heeft hij veel geproduceerd. Proza, poëzie, essays. Waar de toeristenbranche handig inspeelt op het merk Wolkers, laat Het Open Boek het liggen met de expositie Texel, het licht en de seizoenen. Herinneringen aan Jan Wolkers (‘Waarom geen overzichtstentoonstelling in het kerkje van Den Hoorn?’ zei E. (het kerkje waarop Wolkers uitkeek als hij in zijn schrijvershuisje in Westermient zat)).

In 2007 kondigde Karina Wolkers aan in gesprek te zijn met de stad Leiden over een Wolkers-museum. Daarna bleef het stil. Wellicht moet de gemeente Texel zich aanbieden? Als de toeristenbranche nou eens de handen ineenslaat. Het Jan Wolkers-museum op Texel! Een gebouw waar plaats is voor het oeuvre van Wolkers. Het VVV kan er in een stand de fietskaarten van de Jan Wolkers-route verkopen, de uitbater slijt er zijn Wolkers-shirts, de lunchroom in het museum zet ‘Kreeft op meloen’ op de kaart en Het Open Boek kan er boeken van de schrijver verkopen (‘De Kleine Expositie kunnen ze vervolgens vullen met aquarellen van een plaatselijke kunstenares,’ zei E.).

Bart Temme

Onno Blom – De Tarzan van de schapen. Jan Wolkers & Texel, uitgeverij Het Tillenbeest, Leiden, 2012.