Geld maakt niet gelukkig

Geld betekent vrijheid, maar hoeveel geld je ook hebt, de meest elementaire zaken in het leven zijn niet te koop. Geld weert niet de angst en stelt je niet in staat liefde te bemachtigen. Langzaam komen de personages in Jonathan Dee’s The Privileges daar achter. De miljonairs in The Privileges zijn net gewone mensen.

In het begin van de roman trouwt Cynthia met Adam. Niet veel later krijgen ze twee kinderen: April en Jonas. Terwijl Cynthia thuis zit met de kinderen werkt Adam op Wall Street. Door zijn werk en illegale handelingen op de financiële markt zorgt hij ervoor dat de familie Morey uiteindelijk puissant rijk wordt. In een sociale satire zou Cynthia met Adam zijn getrouwd vanwege het geld, maar de liefde tussen Cynthia en Adam blijft vanaf het begin tot het einde oprecht.

Het meest interessant aan de roman zijn de reflectieve passages over de tijd. Cynthia voelt zich machteloos omdat ze geen invloed heeft op veranderingen, bijvoorbeeld het ouder worden van haar kinderen. Zo deelt de verteller mee over Cynthia:

A lot of time seemed to have gone by very suddenly. The injustice of it, the knowledge that one could never go back to where one started, to the old advantages, didn’t subside that day or the next. (…) Nevertheless she persisted in feeling that some sort of privilege had been stolen from her, not by the children of course, but by someone.

Cynthia is ongelukkig, ze kan geen baan krijgen en wordt gek van het thuis zitten. Tot onbegrip van Adam bezoekt ze een therapeut, want ze deelt haar man mee:

I know it. But time doesn’t mean the same thing to you and me anymore, you know? You’re all like, in ten years we’ll have everything we want, and in the meantime I feel like I need binoculars just to be able to see to the end of the fucking day.

Adams onbegrip duurt niet lang, hij begrijpt dat nietsdoen geen optie is:

you had to seize your future, pull it up out of the stream of time, and in doing so you separated yourself from the legions of pathetic, sullen yes-men who had faith in the world as a patrimony.

Cynthia merkt tot haar spijt dat ze ouder is geworden, ofschoon ze er nog steeds goed uitziet. Het uiterlijk van Adam verandert daarentegen niet. Obsessief probeert hij zijn lichaam intact te houden en de veranderingen die met de jaren komen tegen te houden. Wanneer zijn broer met zijn echtgenote op bezoek komt, merkt hij op dat Adam er nog hetzelfde uitziet als in zijn studententijd. Het sluit aan op zijn adagium: de toekomst is nu.

In het laatste gedeelte van de roman wordt er meer nadruk gelegd op de kinderen Jonas en April. Jonas is student in Chicago en schaamt zich min of meer voor het geld van zijn familie. April is het tegenovergestelde, zij is de vermogende partygoer. April denkt dat ze de mogelijkheden van een geprivilegieerd leven benut door zich enkel te bekommeren om feesten en partijen. Jonas leeft sober, want geld ondermijnt de authenticiteit. Een arrogante gedachte, vindt April en ze vertelt hem:

Life has given you the gift of possibility, and the real arrogance is wasting it so that you can condescend to everyone else by calling them authentic.

Aan Aprils feestgedrag komt een einde wanneer ze met een paar onbekende feestgangers een ongeluk krijgt. Aprils ware motief voor haar gedrag komt naar de oppervlakte als haar ouders meedelen dat het afgelopen is met het onbezonnen gefeest: ‘I mean, what am I supposed to do with all my time?’ Al het geld van de wereld laat de tijd niet stilstaan, ontneemt niet de angst om te kiezen of de zorgen om de toekomst, of alle andere zaken die het leven soms zo onaangenaam maken. Sommige dingen zijn niet te koop of af te kopen. De The Privileges vermijdt zo het oppervlakkige van een sociale satire en duikt diep in de wezenlijke thema’s van het leven.

Koen Schouwenburg

Jonathan Dee – The Privileges. Corsair, London. 344 blz. € 11,95.

Privileges. Vertaald door Joop van Helmond, Nieuw Amsterdam, Amsterdam. 304 blz. € 19,95.