Een veilige gevangenis

Uit protest tegen de redelijk geruisloze verdwijning van een belangrijke prijs voor jeugdliteratuur: de Gouden en Zilveren Zoenen (die in leeftijdscategorie volgden op de Gouden en Zilveren Griffels) besloten Hans Hagen en Ted van Lieshout om – voorlopig eenmalig – een alternatieve prijs in te stellen: de Gouden Lijst. Op 12 september 2009 wordt deze prijs uitgereikt. Een van de genomineerde boeken is Voor jou 10 anderen (uit 2008) van Mirjam Oldenhave en Cynthia van Eck uit de Slashreeks. In die reeks is een echte schrijver gekoppeld aan een jongere die een belangrijk of interessant verhaal te vertellen heeft. Als je boeken zoekt die dicht op de huid van de tijd geschreven zijn, dan kun je ze in die reeks vinden.

In Voor jou 10 anderen wordt het verhaal verteld van Cynthia die als baby gedropt wordt in een illegaal opvanggezin. Een wat slonzige niet al te intelligent vrouw, mama Riet en haar sadistische dochter Mia nemen continu kinderen op in huis. De vrouw krijgt ervoor betaald door de moeders die de kinderen afstaan. Waar je een beetje bang voor bent, en zo begint het boek ook, is een variant op de het harde pleegoudergezin waarin de aangenomen kinderen getreiterd worden. Gelukkig zit het boek iets complexer in elkaar omdat de hoofdpersoon, omdat ze niet beter weet, toch houdt van haar niet echte moeder. Het huis waarin ze binnen moet blijven zonder naar school te gaan is een gevangenis en tegelijk een veilige plek.

Toch komt er aan de situatie van Cynthia een eind door een van de talrijke instanties die Nederland rijk is. Ze komt in tehuizen terecht en moet leren een eigen leven te leiden. Maar hoe doe je dat als je de gevoelens en drijfveren van andere mensen niet kunt doorgronden, laat staan die van jezelf?

Ik denk dat Voor jou 10 anderen veel jongeren zal aanspreken. Het is vlot geschreven en dendert naar een goed einde toe. Misschien is het boek wel iets te vlotjes en glad geschreven. De dialoogzinnen stammen direct uit de lectuurhoek waar aan elke uitspraak een emotie gehangen wordt. Er wordt heel vaak ‘zachtjes’ iets gezegd of ‘gemompeld’, en op bijna elke bladzijde vind je wel zinsneden als ‘riep hij woedend’ of ‘zei ik verbaasd’. Aan de verbeelding wordt niets over gelaten. Misschien mag je dat wel verwachten bij een prijs voor het beste jeugdboek.

Coen Peppelenbos

Mirjam Oldenhave en Cynthia van Eck – Voor jou 10 anderen. Querido, Amsterdam. 126 blz. € 11,95.

Verscheen eerder op Literair Nederland, 17 augustus 2009