Een casus belli van formaat

Snijpunt van Nelleke Noordervliet begint nog veelbelovend: een lerares, Nora, wordt met een mes gestoken door de islamitische jongen Ali. Eindelijk een roman over het multiculturele drama denk je, maar in de rest van de roman speelt dit steekincident nauwelijks meer een rol. Het was een truc van de schrijfster om de hoofdpersoon in verwarring te brengen. En zij is niet de enige die verward is, ook haar zeventienjarige dochter Franca heeft het moeilijk op weg naar haar volwassenheid en haar ex-man Guido is de mogelijke verblijfplaats van een verborgen cultschrijver in Italië op het spoor en laat niets meer van zich horen.

Als haar vader te lang wegblijft, gaat Franca hem zoeken, waarna even later ook Nora komt om op haar beurt haar dochter te zoeken. En weg is de actualiteit van het boek. Wat er voor in de plaats komt is aan de ene kant een psychologische roman waarin het gaat om de onderlinge verhoudingen en aan de andere kant een soort Ontdekking van de hemel.

Intussen wordt de lezer om de oren geslagen met verwijzingen naar klassieke werken en met totaal onrealistische dialogen. Natuurlijk mag de geleerde vader van Nora zinnen zeggen als: ‘Ali dringt jou zijn vijandschap op, niet vanuit een evenwichtig waardensysteem, maar vanuit een proto-totalitair denken, dat om zichzelf te legitimeren anderen ontmenselijkt en vervolgens hun uitroeiing nastreeft.’ Hij mag ook mopjes vertellen als: ‘al is de casus-Ali een casus belli van formaat, hij is nog best te behappen.’ Maar bijna iedereen praat zo ingewikkeld. Daarnaast heeft Noordervliet op elke bladzijde wel een paar vormen van beeldspraak staan. Veel te veel en vaak nogal clichématig: ‘Ze vreesde overspoeld te worden door een golf van krachtige passie, die niet te keren was.’ Het laatste deel van die zin is nogal overbodig. Dat komt vaker voor. Streep bijvoorbeeld de redundante zinnen in deze passage maar weg: ‘Misschien had hij toch koorts. Hij zag dingen die er niet waren. De werkelijkheid werd binnenstebuiten gekeerd. Wat zich in zijn verbeelding afspeelde meende hij echt te zien. Wat zijn ogen werkelijk zagen was als een luchtspiegeling.’

De roman gaat ten onder aan de gebrekkige stijl, want de bovenstaande voorbeelden zijn met tientallen andere voorbeelden aan te vullen. Een betere redacteur had hier heilzaam werk kunnen verrichten. Het is vooral jammer omdat uit haar vorige grote roman, Pelican Bay, bleek dat Noordervliet wel in staat is een goede, maatschappelijke roman te schrijven. Snijpunt daarentegen is mislukt.

Coen Peppelenbos

Nelleke Noordervliet – Snijpunt. Augustus, Amsterdam. 378 blz. € 20,00.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 8 februari 2008.