Gericht op ellende

Iris blijft naast me staan. ‘Wat was er zaterdag met jou en Flor?’ vraagt ze nieuwsgierig. Zonder enige inleiding. Iris gaat altijd recht op haar doel af. ‘Er was niets tussen Flor en mij’, zeg ik. En dat is ook zo. Flor zit een klas hoger dan ik. Eigenlijk heet hij Florian, maar iedereen noemt hem Flor. Hij heeft al eens meegedaan met een natuurkunde-olympiade, geloof ik.

Ik sta ondertussen al bijna 16 jaar voor de klas maar nog nooit heb ik leerlingen gehad die het meedoen aan een olympiade (een landelijke wedstrijd voor schoolvakken op het middelbaar onderwijs) van iemand lopen te verheerlijken. Ik heb voor de zekerheid ook nog even navraag gedaan bij mijn huidige tweede klas (een gymnasiumklas) maar meedoen aan een olympiade is ook voor hen niet iets wat ze als een bijzonder feitje over een begeerd iemand beschouwen.

Bovenstaand fragment komt uit het boek Gebroken Hart van Brigitte Blobel. Het is een behoorlijk aangrijpend boek over een veel te handtastelijke stiefvader. Het is ook een boek dat niet om de feiten heen draait en het beestje behoorlijk expliciet bij de naam noemt, iets wat de doelgroep vast en zeker zal aanspreken.

Blobel is een populaire schijfster in Duitsland: er zijn meer dan 90 titels van haar hand verschenen. Sommige van deze boeken zijn ondertussen meer dan twintig jaar oud en verschijnen nu pas in het Nederlandse taalgebied, in de herkenbaar vormgegeven serie ‘Girls 13+’. Gebroken hart is bijvoorbeeld al in 1990 uitgegeven in Duitsland en pas in 2011 bij Standaard Uitgeverij in Antwerpen verschenen. De vertaalster heeft waarschijnlijk geprobeerd om dit boek toch wat te moderniseren, maar daar slaagt ze in mijn ogen dus niet altijd even goed in.

Twee dagen later ben ik ’s middags bij Carmen. We willen cd’s branden die ze geleend heeft. Er staan namelijk drie nummers in de top die we allebei ongelooflijk goed vinden, en die staan op deze cd.

Ook deze zin heb ik voorgelegd aan mijn leerlingen. ‘Zo zeggen we dat toch niet,’ was hun commentaar. En dat is precies wat me soms ook zo stoorde aan de boeken uit deze serie: de zinnen lopen vaak niet lekker, het klopt allemaal net niet. Dat de boeken door een Vlaamse uitgever op de markt gebracht worden en daardoor een Vlaamse touch hebben zou nog een oorzaak kunnen zijn, maar bij andere Vlaamse jeugdboeken die ik onlangs las, bijvoorbeeld Allemaal willen we de hemel van Els Beerten, genoot ik juist van de mooie taal.

Daarnaast zijn de boeken ook wel erg gericht op alle ellende die jonge pubermeisjes kan overkomen. Jeansmaat 0 gaat bijvoorbeeld over een meisje dat een eetstoornis ontwikkelt. Uitgesloten verhaalt over een meisje dat vanwege een onverklaarbare reden opeens buiten een groep gesloten wordt en Party Girl gaat over een meisje dat gebruikt wordt door haar vriend en daardoor in de wereld van de criminaliteit verzeild raakt.

Natuurlijk zijn dat allemaal problemen waar meiden, helaas, mee te maken kunnen krijgen. Maar moet fictie daarom verworden tot een manier om hen te waarschuwen tegen alle problemen waarmee ze te maken kunnen krijgen in hun leven? Want dat is het gevaar dat bij deze boeken op de loer ligt. Het gaat alleen maar over die problemen. Meer is het niet. Achter in Jeansmaat 0 zijn daarom dus ook mailadressen opgenomen waar meiden die zich zorgen maken over hun eetpatroon naar toe kunnen mailen. En er is ook een boekje van ‘Girls 13+’ genaamd De complete raadgever: ‘Weet je het allemaal even niet meer. De genuanceerde en verhelderende teksten zullen een antwoord bieden op de vele vragen waar je mee zit en je helpen je weg te vinden in het doolhof dat opgroeien soms is.’

Is fictie, jeugdliteratuur, niet meer dan dat? Na drie boeken uit de serie kon ik er in ieder geval niet meer tegen. Ik snakte naar een mooi verhaal, naar mooie zinnen, naar een verhaal dat heus een boodschap in zich mag dragen maar waar die niet zo duimendik bovenop ligt. Begrijp me niet verkeerd: een boodschap in een jeugdboek uitdragen, daar vind ik niets mis mee, maar dat moet toch niet een doel op zich zijn?

Cilla Geurtsen

Brigitte Blobel – Jeansmaat 0. Standaard uitgeverij, Antwerpen. momenteel alleen tweedehands te verkrijgen, 220 blz.
Brigitte Blobel – Gebroken hart. Standaard uitgeverij, Antwerpen. € 13,95, 210 blz.
Brigitte Blobel – Party Girl. Standaard uitgeverij, Antwerpen. € 13,95, 238 blz.
Brigitte Blobel – Uitgesloten. Standaard uitgeverij, Antwerpen. € 13,95, 182 blz.