Lelijk eendje wordt mooie zwaan

De wereld van het toneel is hard. Dat merken de jonge studenten als ze op de toneelschool ‘Drama Arts’ worden toegesproken door de grote leider. Alleen deze school leidt de toekomstige acteurs zo op dat ze echt goed worden. Als een studente schuchter opmerkt dat dat ook ‘een kwestie van geluk’ kan zijn, krijgt ze meteen de wind van voren. ‘Dat heeft niets met geluk te maken. Wel met jouw onvermogen om het verschil te zien tussen kunst en interpretatie.’

In Een kwestie van geluk volg je de carrières van Nell, Dan en Charlie tussen 1992 en 2006. Nell is de meest onzekere, altijd beducht voor tegenslag en zij krijgt niet de kans om de toneelschool tot het einde te doorlopen. Van de drie hoofdpersonen is zij zo’n typische Freud-figuur met een leven vol twijfel en tegenslag, maar wel degene die uiteindelijk aan het kortste eind trekt. Heel anders dan haar vriendin Charlie, die het mooiste meisje van de klas was. Dat het lichaam niet altijd mooi blijft, merkt ze als ze opeens gecast wordt voor moederlijke rollen. De jeune premier Dan ploetert zich een weg van rol tot rol, terwijl hij daarnaast een huwelijksleven in stand houdt met Jemma die van de toneelschool is weggestuurd en de rol van slovende moeder als levensvervulling heeft gekozen. Als zij zegt dat hij zo’n verdomd goed acteur is ‘dat ik nooit weet of je liegt’, dan weet je dat een huwelijkscrisis op de loer ligt. Zeker als Dan de kritiek als compliment over zijn acteervermogen aanvaardt.

Steeds duik je in het leven van één van de drie hoofdpersonen en zie je de moeizame stappen op weg naar de roem. Hoewel het boek met vaart geschreven is en de karakters een ontwikkeling doormaken, stelt de roman ook teleur. Dat komt doordat je nergens echt verrast wordt door de visie op de toneelwereld. Natuurlijk is er een lossere seksuele moraal, natuurlijk bestaan er foute agenten, natuurlijk bestaat de wereld van Hollywood, het Mekka voor alle acteurs, voornamelijk uit bordkarton, natuurlijk hebben actrices moeite met ouder worden, natuurlijk gunnen collega’s elkaar nauwelijks rollen. Freud kent de wereld van binnenuit, want ze heeft zelf op de toneelschool gezeten en haar man is acteur. Op de een of andere manier verwacht je dan toch meer dan een variant op lelijk eendje wordt mooie zwaan (Nell). De drie verhaallijnen blijven los van elkaar staan en dat zegt misschien iets over het gebrek aan ware vriendschap in de toneelwereld, maar ook die opvatting is weinig verrassend.

Coen Peppelenbos

Esther Freud – Een kwestie van geluk. Vertaald door Ineke Lenting. De Bezige Bij, Amsterdam. 352 blz. € 19,90.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 29 april 2011.