Droefheid troef

Hond bijt baby dood. Zo’n kleine kop in de krant waar een heel verhaal achter schuilgaat is de aanleiding voor Zo begint het van Jan van Mersbergen. De titel geeft meteen weer waar het in deze roman om draait: de ontrafeling van een klein drama in Friesland. In Zo begint het reconstrueert Van Mersbergen het verhaal van een hondje, dat samen met de rest van het nest waaruit hij kwam, gedumpt is in een vuilcontainer. Hoe kan zo’n hondje uitgroeien tot een hond die een baby doodmaakt? Kan het akelige begin leiden tot een noodlottig einde?

Door de ogen van drie vrouwen lees je voor een groot deel het verhaal. Evana, een troosteloze, jonge vrouw die net bevallen is van een zoon, terwijl haar man in de gevangenis zit. Als zij van het doodbijten van de hond hoort, weet ze dat ze jaren geleden het hondje in het asiel heeft verzorgd. Edyta verpleegt een doodzieke man die destijds de hond uit het asiel heeft meegenomen en afgericht als waakhond. Ze woont op een groezelige flat met een handtastelijke en dronken huurbaas. Haar dochtertje woont in Polen. Zij probeert erachter te komen hoe de hond is getraind. Emma tenslotte is de moeder van de baby die doodgebeten is.

Drie vrouwen met een naam die begint met een E. Dat zorgt voor nogal wat verwarring tijdens het lezen. Misschien wil de schrijver zeggen dat de verhalen van de vrouwen inwisselbaar zijn: iedereen had dit kunnen overkomen. Drie vrouwen met een verhaal in mineur. Evana heeft telkens een krijsende baby op de achtergrond omdat ze weigert borstvoeding te geven. Liever staat ze een sigaret te roken terwijl ze naar het perfecte leven van de buren gluurt. Edyta moet zich staande houden in een vreemd land en Emma ziet dat het verdriet haar huwelijk onder druk zet. Het wordt allemaal minutieus verteld met veel herhalingen, maar daardoor komt er weinig contrast in het boek. Het grappigste moment is een merkwaardige ornithologische observatie: ‘toen de zwaluwen van het nest onder de dakgoot uitvlogen om voedsel voor hun jongen te zoeken en terugkwamen met pieren in hun bek’. Voor de rest is het droefheid troef.

Verrassend kun je de roman niet noemen. Het einde weet je al min of meer en de reconstructie van het leven van de hond en de rol van hun bazen daarin is weinig opzienbarend. Goed voor een lang verhaal of een novelle, maar een krantenberichtje uitwalsen tot een roman is wat veel van het goede.

Coen Peppelenbos

Jan van Mersbergen – Zo begint het. Cossee, Amsterdam, 266 blz. € 18,90.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 12 juni 2009