Nieuws: Boek van Reza Aslan op nummer 1 in de bestsellerlijst na aanval op Fox News
Hij was onlangs nog te gast in The Daily Show, maar dat optreden zette geen zoden aan de dijk, een dik negen minuten durend interview op Fox News wel. De Amerikaanse wetenschapper, ooit als illegale immigrant van Iran naar Amerika gekomen, schreef een boek over Jezus: Zealot: The Life and Times of Jesus of Nazareth. Niet de inhoud van het boek was interessant voor de presentatrice van het programma Spirited Debate, Lauren Green, maar het feit dat hij moslim is. Het hele interview moet hij uitleggen dat zijn religieuze achtergrond niet van belang is voor het boek. Op het eind van het interview zegt Green zelfs dat hij dat feit verborgen houdt, waarop Aslan geduldig uitlegt, dat dat al op pagina twee genoemd wordt.
Een tenenkrommend interview (door Alexander Klöpping doorgetwitterd) dat via Buzzfeed (‘Is This The Most Embarrassing Interview Fox News Has Ever Done?’) veel ophef veroorzaakte en daarna op allerlei sociale media voorbijkwam. Die aandacht zorgde ervoor dat het boek van Aslan vandaag op nummer 1 van de bestsellerlijst van Amazon staat. Voor J.K. Rowling en Dan Brown.
Het is een – ietwat – beschamend interview, maar vanwege andere redenen dan veel mensen menen.
Vertel: wat zie jij wat anderen niet zien.
Dat is het probleem juist, Coen, niemand zegt precies wat hij/zij ziet in dit fragment, niemand probeert te formuleren wat hem/haar stoort. Er wordt alleen geroepen: \’Gênant! Beschamend! Tenenkrommend!\’ Bijvoorbeeld in colums op internet, op Facebook, et cetera. (De commentaren onder het filmpje ga ik niet eens lezen.) Iedereen schiet in een reflex, een pavlovreactie eigenlijk (meer geconditioneerd dan een werkelijke reflex), als door een wesp gestoken, zeer sentimenteel. Wat ziet men (als ik het goed heb): een moslim wordt aangevallen, niet serieus genomen als academicus/historicus, door een journalist. Het is altijd hetzelfde liedje: \’de\’ moslim, al is hij al twintig jaar historicus, hoogleraar, noem maar op, wordt niet serieus genomen… door (denk ik er dan bij)… door iedereen? Representanten van de gevestigde orde? Representanten van de westerse elite? Door westerse, \’serieuze\’ journalisten? Die gedachte, dat sentiment, speelt mee… Maar kom op, kijk nu eens echt, wat is hier aan de hand, analyseer, kijk, denk na.
…columns, excuses…
Allereerst, dit zei Hasna El Maroudi, redacteur van \’Joop\’, erover:
\’De reacties op het artikel van Benali deden me denken aan het Fox-interview van Lauren Green met de schrijver en godsdienstwetenschapper Reza Aslan (zie video). Aslan publiceerde onlangs een boek over Jezus en kwam in de uitzending om daarover te vertellen. Als doctor en godsdienstwetenschapper met meerdere diploma\’s op zak. Green was echter alleen geïnteresseerd in waarom Aslan als moslim een boek over Jezus had geschreven; dat kon eigenlijk alleen met slechte bedoelingen. Wat volgt is één van de meest beschamende interviews die ik ooit heb gezien. Het was zo pijnlijk dat ik medelijden kreeg met Green zelf.
Voor de ideeën, onderzoeken en meningen van een moslim wordt kennelijk een andere weegschaal gebruikt.\’
1. [Voordat je dat gezeik krijgt:] Ik ben het inhoudelijk eens met Reza Aslan, voorzover op te maken valt uit het interview. Daarbij lijkt hij mij een alleszins redelijke, rustige, integere man. En uiteraard is Lauren Green zeer suggestief en insinuerend in haar vraagstelling, ze probeert hem in diskrediet te brengen. Maar 2. In hoeverre is het focussen op het persoonlijke in plaats van het inhoudelijke zo… verrassend? Dat is de nieuwe journalistiek, dat is populisme, dat gebeurt in Nederland ook, dat is DWDD-journalistiek, maar ook Pauw en Witteman, noem maar op. 3. In Nederland zou dit boek verre van controversieel en opzienbarend, etc. zijn. En hier komt het: waarom is dit filmpje zo ontluisterend? Niet omdat het aantoont dat \’men\’ altijd maar \’de\’ moslims aanvalt of in diskrediet te brengen. Wie is hier de \’men\’, niemand lijkt daarop te focussen. Voor mij verraadde ze zich – definitief – na acht minuten. \’I\’ve interviewed scholars who have written books about the Resurrection, on the *real* Jesus. (…) Your information seems to be different than their information on (…)\’ Kun je het je voorstellen? Zij kent historici (!) die hebben geschreven over de Wederopstanding (!) van Christus. Kom op, zeg, die Wederopstanding is geen historisch gegeven of feit of verschijnsel, dus hier valt de journaliste keihard door de mand. Zij is *zelf* bevoorooordeeld/partijdig/voornigenomen. Zij voelt zich aangevallen in haar geloof, in haar (christelijke!) Christusbeeld. Haar eigen denkbeelden zijn \’biased\’, gekleurd, niet (per se!) die van de historicus/auteur. En kennelijk bedoelt ze met de \’real\’ Jesus niet de historische Christus, maar de Ware Christus, zoals hij naar voren komt uit de Bijbel, het evangelie, de christelijke gemeenschap en doctrines. Goed, ik googel haar, Lauren Green, en wat blijkt? Ze is allereerst \’Christian\’ (in de VS betekent dat dat je een halve fundamentalist bent, nu chargeer ik, maar goed), ze is \’Religious Correspondent\’ bij Fox (kun je je een dergelijke \’functie\’ voorstellen in Nederland?), en was voorheen \’Ambassador Christian Motivational Speakers\’, kortom, als er iemand \’biased\’ kan zijn in deze kwesties (christendom en islam) is *zij* het wel. *Dit* is wat zo ontluisterend is aan het filmpje, dat kennelijk een wervende, actieve, zeer overtuigde christen *journalist* kan zijn, zonder dat zij deze zaken strikt van elkaar kan scheiden. Dit zegt heel veel over de VS, hoezeer de VS zijn doordrenkt van christendom, van fundamentalisme zelfs (denk aan scholen waar het Scheppingsverhaal wordt onderwezen, in plaats van de evolutieleer, en er dus kennelijk geen strikte scheiding is tussen onderwijs/academische wereld en religie), van een zendingsdrang, etc. Hier zien we dus niet een zoveelste bewijs van een algemeen aanvallen en in diskrediet brengen van moslims. Als het een van zijn geloof gevallen christen (ook historicus) was geweest die dit boek had geschreven, had ze even fel kunnen zijn, en bijvoorbeeld gesuggereerd/geinsinueerd dat deze kennelijk een appeltje te schillen had met Christus. Veel mensen begrijpen kennelijk niet dat deze \’journaliste\’ een schertsfiguur is, maar exemplarisch voor de VS – men ziet de Bijbel aan voor historische (!) bron, en verwerpt dus kennelijk de authentieke historische bronnen. Men kiest voor een Bijbelse Waarheid, in plaats van de historische werkelijkheid. Is dat een \’gewone man\’, een loodgieter of monteur of IT\’er, dan is dat niet zo erg, maar een leraar of journalist?? Ai ai. 4. Dit alles neemt niet weg dat zij best kan speculeren over het feit dat Reza Aslan \’biased\’ (bevooroordeeld, partijdig, tendentieus etc.) ZOU KUNNEN ZIJN. Hij is niet \’zomaar een moslim\’ (zoals hij het zelf ergens zegt: \’who also happens to be a Muslim\’), het is geen terzijde, of terloops detail: hij is geemigreerd uit Iran, en hij was moslim, werd christen (in de VS, vermoed ik) en BEKEERDE ZICH TOEN TERUG TOT DE ISLAM. Dat KAN irrelevant zijn, maar deze persoonlijke achtergrond ZOU zijn academische beeld ook, in zekere mate, kunnen kleuren. Zoals Joris Luyendijk, onder anderen, al heeft aangetoond: journalistieke en academische (dat geldt in gelijke mate) onafhankelijkheid en \’objectiviteit\’ is een idylle, onhaalbaar, schijn, een mythe, nonsens – en misschien zelfs onwenselijk. Je persoonlijke achtergrond (nationaliteit of etniciteit, geslacht, leeftijd, sociaaleconomische klasse, religie, politieke voorkeur, etc. etc. etc.) kleurt altijd je academische of journalistieke beeldvorming en denken. Je kunt die invloed wat neutraliseren of terugdringen, maar Reza Aslan is daar evenmin immuun voor, of vrij van, als ieder ander. Dit zijn dus legitieme vraagtekens en kanttekeningen. Alleen de journalist lijdt hier zelf aan, nog wel veel, veel meer, en daar lijkt ze zich niet van bewust of geen rekenschap van te geven – ze meet (zoals vele christenen en andere gelovigen) met twee maten, de pit verwijt de ketel… Maar punt blijft dat Aslan kennelijk twintig jaar lang geobsedeerd is geweest door Christus, hij is in zekere zin een afvallige christen, en heeft zich – teleurgesteld? – weer gewend tot de islam, heeft die opnieuw omarmd. Laat ik het eens uit de sentimentele sfeer halen. Hoe geloofwaardig (op voorhand, he) zou een geschiedkundig werk zijn van een voormalige aanhanger van het Koningshuis, nu lid van het Republikeins Genootschap — in dit boek geeft hij een ontluisterend beeld van koning Willem III. Let wel: ik zeg niet dat het beeld dat Aslan geeft, gekleurd IS of MOET ZIJN. Ik zeg dat het zeker niet valt uit te sluiten, zelfs in zekere mate aannemelijk, dat zijn beeld van Christus gekleurd is door zijn persoonlijke achtergrond, academicus of niet.
En dan nu even inhoudelijk: volgens mij vraagt de journalist daar in ieder geval wel naar: wat zijn jouw comclusies/bevindingen over Christus?
Reza Aslan antwoordt: de historische Christus was (ik vul even aan) niet vreedzaam, geweldloos, willoos slachtoffer, wang-en-andere-wang (het beeld dat oprijst uit Bijbel en het christelijke wereldbeeld, de christelijke grondstellingen), maar hij was: een politieke figuur, een activist, een rebel, een oproerkraaier, een \’veroorzaker van moeilijkheden\’; hij was een opstandeling, staatsgevaarlijk, Enemy Number One. De Romeinen hebben hem gekruisigd omdat hij het gezag der Romeinen en de stabilteit van het rijk ondermijnde, en hun (traditionele) goden en keizers niet de eer gaf die hun toekwam – vanuit het perspectief van de Romeinen was Christus een rebel en ontwrichter en misdadiger en daarom kreeg hij de \’gepaste straf\’: executie, kruisiging. Hier kan ik het – als historicus – alleen maar mee eens zijn, en inhoudelijk ben ik het dus eens met Reza Aslan. De titel is wel wat provocerend, natuurlijk: Christus was een zeloot, maar hee, je moet ook de aandacht vangen, en dat Christus niet het gelaten, passieve slachtoffer was, maar iemand die naar de wapens greep, gewelddadig, niet vreedzaam en verdraagzaam, dat lijkt me vanuit historisch oogpunt (en daar gaat het hier om) evident. Maar wat is daar zo controversieel aan? Dat kan alleen maar in een land waar kennelijk historici/geschiedwetenschappers nog steeds niet mogen/kunnen tornen aan het Bijbelse beeld van Christus (de Wederopstanding heeft daadwerkelijk plaatsgevonden, kunnen historici daar kennelijk beweren? En de Schepping in zes dagen ook)…. Dat lijkt me een veel interessantere benadering, dat (kennelijk fundamentalistische) christenen in de Verenigde Staten docent of journalist kunnen zijn, en andersdenkenden (niet alleen moslims! maar natuurlijk ook atheisten, \’zuivere\’ academici, historici, wetenschappers) buitenspel of op een zijspoor zetten, of in diskrediet brengen. (Denk hierbij ook breder: abortus en euthanasie, homo\’s, etc.)
Het viel me wel op dat Reza Aslan regelmatig drogredenen gebruikt: dit is niet gewoon een \’aanval\’ op het christendom, mijn broer en moeder zijn christen; dat is totaal onacademisch, retorische fout, drogreden, spelen op sentiment.
Aslan zegt: mijn boek wijkt niet alleen af van wat christenen over Christus vinden (allicht!) maar ook wat moslims over Hem vinden.
Dan wil de journaliste hierop ingaan (waarin wijkt jouw beeld af van het algemeen-islamitische beeld), en dan reageert Aslan licht geirriteerd, omdat ze te lang door zou gaan op het feit dat hij een moslim is, maar het is een volkomen legitieme vraag, waarbij ze enkel ingaat op wat hij zelf beweert.
Aslan zegt dat hij maar liefst honderd pagina\’s eindnoten heeft – dit zou zijn boek academisch gewicht (betrouwbaarheid, geloofwaardigheid) moeten geven, maar op zich zegt het natuurlijk niks – staaltje imponeren, zo\’n omvangrijk notenapparaat is heel gebruikelijk in een historisch werk, maar zegt op zich natuurlijk niets over de deugdelijkheid (noch, overigens, over het gebrek eraan).
En het feit dat Aslan *vermeldt*, al op pagina twee van zijn boek, dat hij een moslim is, wil nog niet zeggen dat zijn beeld van Christus niet gekleurd is, of zou kunnen zijn, door het feit dat hij zich bekeerd heeft tot de islam (is nog iets anders dan simpelweg altijd moslim te zijn geweest, zonder dat dit een \’big issue\’ is); het louter vermelden wil niet zeggen dat hij deze persoonlijke achtergrond *geneutraliseerd* heeft, noch dat hij zich er in voldoende mate rekenschap van geeft.
Maar dit is louter speculatie (A zou kunnen, B zou ook kunnen), het is in ieder geval duidelijk dat Lauren Green als half-fundamentalistische christen zelf \’biased\’ is; zij probeert iemand die simpelweg een historisch accuraat beeld van Christus geeft, in diskrediet te brengen. Dat is in dit geval een moslim, toevallig, maar zou ook een atheist/wetenschapper/zuiver academicus kunnen zijn; hier is belangrijker dan wie wordt aangevallen, degene die aanvalt (fundamentalistische christen), en waarom zij aanvalt (zij voelt zich kennelijk zelf bedreigd in haar wereldbeeld). De VS zijn een achterlijk land.
Los van het feit dat ik het eens ben met veel van je observaties lijkt me de basisverontwaardiging van veel kijkers terecht. De journaliste heeft het boek niet gelezen en probeert het boek in diskrediet te brengen louter op grond van het feit dat man (opnieuw) moslim is geworden. Dat in Nederland journalisten ook vaak persoonlijke invalshoeken voor het nieuws kiezen én de boeken waarover ze het hebben niet gelezen hebben klopt.