Afgesneden van de wereld

In eerste instantie denk je die vertaler weet niet hoe het moet. De hoofdpersoon in Het meisje dat te veel van lucifers hield spreekt rare, wat ouderwetse taal. Hij is nog maar een puber maar schrijft de memoires met de taal van een tachtigjarige. Bovendien gebruikt hij verbasterde uitdrukkingen. Erg verwarrend allemaal. Zeker als de hij ook nog een zij blijkt te zijn.

De Canadees Gaétan Soucy heeft een bekend motief genomen. Jerzy Kosinski schreef ooit het boek Being there. Daarin komt een tuinman voor die alleen maar opgegroeid is binnen de omheining van het huis. De rest van de wereld kent hij alleen door de televisie. Als zijn baas dood gaat, staat hij voor het eerst letterlijk op straat. Bij Kosinski leidt dat tot een hoop humoristische en gruwelijke misverstanden. Bij Soucy zie je hetzelfde. Twee kinderen worden door een tirannieke vader opgevoed in een afgelegen huis. Alles verandert als vader doodgaat. Als het meisje in het dorp op zoek gaat naar een doodskist voor haar vader ziet ze voor het eerst een klein kind Een ‘bambino’ noemt ze het en ze houdt haar hand op zijn hoofd om het te beletten weg te vliegen, want in de platenboeken thuis zag ze dat die bambino’s altijd vleugels hadden. Zo ontdek je dat het vreemde taalgebruik een mengeling is uit allerlei religieuze geschriften die ze gelezen heeft.

Het lukt Soucy om je van het begin af aan een onaangenaam gevoel te geven. Elke bladzijde roept nieuwe vragen op. Waarom worden de twee kinderen als broers opgevoed terwijl één duidelijk een meisje is? Waarom leven ze zo afgesneden van de wereld? Waar is de moeder? Wat gebeurt er in het geheime gebouw op het landgoed? Soucy licht steeds een tipje van de sluier op en als lezer moet je zelf de conclusies trekken.

Dwars door het boek loopt ook nog een erotische lijn als de hoofdpersoon er achter komt dat ze eigenlijk een meisje is. Ze leefde in de veronderstelling dat haar geslacht eraf gehakt is. Ze had ook al zo’n last van ‘zwellingen’. Vrouwen worden door haar continu ‘hoeren’ genoemd, niet als scheldnaam, maar omdat ze denkt dat het zo hoort. Die verknipte visie op haar eigen lijf, in het begin nog wel grappig, wordt naarmate het boek vordert steeds gruwelijker. Het boek eindigt net nadat dat ze haar grote liefde gevonden heeft in een groteske scène vol vuur en bloed. Je blijft verbijsterd achter en het eerste wat je wilt doen is weer vooraan beginnen.

Coen Peppelenbos

Gaétan Soucy – Het meisje dat te veel van lucifers hield, Vertaald door Han Meijer. Querido, Amsterdam. 176 blz.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 22 maart 2002.