Op Facebook plaatste Manon Uphoff een flarf-achtig gedicht over het huidige uitgeversklimaat. Dat deed ze naar aanleiding van een brief van haar uitgever, maar uit reacties van andere schrijvers en uitgevers blijkt dat zij een algemeen beeld schetst van het huidige uitgeversklimaat. Tzum mocht, met toestemming, het stuk van Uphoff doorplaatsen.

Een bepaalde vorm van rouw

Ik plaatste een post op Facebook. Dat kwam door een uitgeversbrief. Strekking: ouder werk in het Centraal Boekhuis, liggeld, kostenbeperking. Ik snap het probleem. Het taalgebruik verwondert me wat. ‘Boeken blijven leverbaar voor de consument’ in plaats van voor ‘de lezer’ en ‘het huidige economische klimaat’ in plaats van ‘het huidige culturele klimaat’.

‘Schilder toch eens een leuk landschapje,’ riep mijn moeder vroeger tegen mijn vader als hij de laatste hand legde aan een van zijn stuurse steenlandschappen. ‘Iets met sneeuw en kleine huisjes met rode daken.’

‘Schrijf dan toch porno, dat moet toch kunnen,’ roept mijn man. ‘Preuts ben je niet.’

(Ach, mijn boeken, mijn kindjes, mijn liefjes, mijn duifjes, mijn bloed, zweet en tranen, mijn dierbare mutantjes…)

Uit de reacties op mijn post (dank!) [ook van uitgevers: dank!] destilleer ik het volgende:

Dit zijn de wetten van kuisheid voor de schrijver.

Je doet het niet voor de verkoop.

niet voor het geld.

niet voor het aanzien.

niet voor de lol.

niet voor de fans.

Niet om iets van je af te schrijven.

Niet voor de eeuwigheid.

Niet om bij de minste of geringste tegenslag te janken en jammeren.

Niet voor de vrouwenzaak.

voor het recht op, of de rechtvaardigheid.

Om iets te bewijzen

of erbij te horen.

Je doet het niet om apart te staan.

niet uit behaagzucht,

niet voor de liefde.

Je doet het niet om mannen je bed in te slepen.

niet voor respect.

Je doet het niet voor het amusement.

niet tegen de verveling.

Om anderen de ogen uit te steken.

Je doet het niet uit onbaatzuchtigheid.

niet voor de geschiedenis.

niet voor de toekomst.

Je doet het niet voor de lezer met de salontafel.

Niet voor politici.

En je doet het niet voor Arie Storm.

niet voor de uitgever.

voor de boekhandel.

voor de criticus.

voor de vorm.

Je doet het niet uit geilheid.

niet uit kuisheid.

niet voor de feestjes.

Je doet het niet voor je vrienden of familie.

Je doet het niet voor iemands kat of hond.

Je doet het niet om aan te schuiven bij de Literaire vrouwen aan tafel in De Bijenkorf.

Je doet het niet (indien V) voor het CPNB, want al 2x Hella Haasse.

Je doet het niet vanwege Anton Wachter.

Of je (als V) zeer geringe kans om mee te dingen bij een AKO Literatuurprijs,

Libris Literatuurprijs,

Gouden Uil.

Je doet het niet voor de NS Publieksprijs.

De P.C.Hooftprijs (kom kom zeg, kom)

Je doet het niet voor het Letterkundig Museum.

voor studierichtingen aan universiteiten.

voor de Boekenkrant, Boekblad, de Glossy’s, of de kans om je werk – weggesleept voor de poorten van de hel – aangeprezen te zien worden op tv.

Of om bezongen te worden door Nico Dijkshoorn.

Jezus, bezongen worden door Nico Dijkshoorn.

Ik heb het hier over De Nico Dijkshoorn.

Hoewel het al te laat is om zijn kinderen te dragen of te baren,

Zal je altijd zien.

Je doet het niet voor de Frankfurter Buchmesse.

voor je uitgever.

voor de dingen met een hoofdletter

voor de mensen met een hoofdletter

je doet het niet in het geheim

niet in het geniep

al doe je het wel eens ’s nachts

en denk jijzelf daarbij bijvoorbeeld wel eens aan je dode ouders, vrienden,

de dingen die voorbij zijn:

je broer die met zijn hoofd tegen de muur sloeg omdat hij niet kon lezen

toen lezen nog iets was om naar te verlangen

om zo naar te verlangen

als naar een kind.

een man, een vrouw,

een kloppende warme kut of een stevige, kloppende lul.

Of als naar een hand. Een mensenhand.

Een stem dicht bij je oor

Je doet het niet om een reden te hebben voor een glas rode wijn

of voor nog een glas

niet voor het gezelschap of het gebrek eraan

En niet omdat je wordt gedwongen.

Je doet het niet om oude helden te ontmoeten

Hoewel je oude helden hebt ontmoet

Je denkt… ik weet niet wat je denkt,

Je doet het.

Maar bij alle redenen om het wel of niet te doen

(In deze moeilijke economische tijden…)

Waar van een schrijver zoveel kuisheid wordt verwacht

Dit is de wet van kuisheid voor de uitgeverijen:

Gun het werk van schrijvers een lezer.

Geen fucking consument.

Manon Uphoff