Recensie: Rindert Kromhout – April is de wreedste maand

Het leven van de Bloomsburygroup opnieuw beschreven

April is de wreedste maand is het los te lezen vervolg op het in 2010 verschenen Soldaten huilen niet. In beide boeken neemt Kromhout de lezer mee in het leven van de Bloomsburygroup; een opmerkelijke groep kunstenaars die zijn tijd vooruit was en grote namen omvat. Waar hij in het eerste deel focust op de romantische kant van dit leven, toont hij in het tweede deel ook de scheuren hiervan.

‘Weten jullie wat dat is, een tableau vivant?’ De kinderen knikten. Ze wisten wat een tableau vivant was, wat een fresco was en ze kenden het verschil tussen een roman en een novelle. Ze waren kinderen van hun ouders.

Angelica, de dochter en jongste kind van Vanessa Bell, groeit op in een wereld vol vrijheid, kunst, cultuur waarin ze wordt aangespoord om zelf een mening te vormen. Omringd door kunstenaars moet zij een weg zien te vinden in het leven tijdens de eerste helft van de negentiende eeuw in de buitenwijken van Engeland. Doordrenkt met waarden en normen vanuit het kunstenaarsmilieus ontdekt zij de voor haar onbekende ‘gewone wereld’. Op het moment dat zij in contact komt met leeftijdsgenoten valt op hoe anders zij is. Theevisite kent zij alleen uit Alice in wonderland terwijl haar vriendinnen hun moeders naspelen. Nadat Angelica zich bewust wordt van deze verschillen groeit de fascinatie naar een normaal leven en zorgt ze ervoor dat ze naar school mag gaan. Angelica’s perspectief biedt een nieuwe kijk op een verhaal dat al bekend is voor de lezers van het eerste deel. Zij ziet deze leefwereld niet alleen als betoverend en uitdagend, zoals haar oudere broers, maar ook als beklemmend; juist omdat er teveel vrijheid is.

1941 is het beginpunt van het verhaal; het jaar waarin Virginia Woolf zelfmoord pleegt nadat ze een tijd lang vermist is geweest. Ieder personage verwerkt haar gemis op een eigen manier; door zich af te sluiten, door te praten of door Virginia op papier levend te houden. Quentin en Angelica besluiten gezamenlijk over hun tante te schrijven.

Zoals jij over Julian hebt geschreven, zou ik het nooit kunnen. Zelfs brieven schrijven vind ik moeilijk. De dingen die ik wil vertellen moeten goed worden opgeschreven. Dat is belangrijk.

Kromhouts keuze voor het dubbele perspectief zorgt voor meer diepgang dan Soldaten huilen niet. Het is jammer dat een aantal passages letterlijk zijn overgenomen uit het vorige boek, maar dat wordt goed gemaakt door de sfeer die Kromhout weet te schetsen. Twee jongeren, met beide een andere mening over hun opvoeding, blikken terug op hun jeugd om de huidige situatie te verklaren. Op deze manier komen zowel de losse personages als de onderlinge relaties aan het daglicht. Angelica bekijkt haar gezinsleden op een totaal andere manier dan de romanticus Quentin. De combinatie tussen deze twee point of views leidt tot een gezinsschets waarin er aandacht is voor de details. Er is veel aandacht voor kleine gebeurtenissen, door beide op een andere manier beleeft, die tekenend zijn geweest voor de ontwikkeling van de situatie. Met veel aandacht en precisie wordt er een sfeer geschetst die de lezer meesleept in het verhaal.

Dat is het mooist aan April is de wreedste maand; de sfeer die Kromhout weet te schetsen. Subtiel laat hij politieke meningen, vooruitstrevende denkwijzen en de grote aandacht voor kunst en cultuur naar voren komen, zonder hier de aandacht op de focussen. Hij zorgt ervoor dat de lezer met dezelfde blik als hij, vol bewondering en vol fascinatie, naar de levens van de leden van de Bloomsburygroup gaat kijken. Zelf een tikkeltje jaloezie op hun levens weet hij bij de lezer te triggeren, zodat het boek nog lang na blijft sudderen als het uit is.

Julie van de Schoor

Rindert Kromhout – April is de wreedste maand. Leopold, Amsterdam. 266 blz. € 15,95.