26/03/2014

Tweeëndertigste hoofdstuk

Hoe juffrouw Amalia Hieronimus verslag van haar levensloop deed. Een extreem lang hoofdstuk, omdat een vrouwspersoon aan het woord is. Op de kop af honderd verzen.

‘Ik heet in waarheid Amalia Ripsraps,
Een naam die te danken is aan mijn paps

En het huis waar ik geboren ben

Ligt in de beroemde stad N.N.
Mijn vader was advocaat van professie
En won veel processen in successie,

Want hij kende de wetten deur en deur

En was een deskundig chicaneur.
Ook de meest ingewikkelde rechtszaken
Wist hij nog ingewikkelder te maken

Zodat hij met bedrog en list

Elk proces oneindig te rekken wist.
Het was door zijn vaardigheid en zijn knapte
Dat menig goede boef aan de galg ontsnapte

Ook zorgde hij steeds dat zijn cliënt

Een meineed zwoer op het juiste moment
En zich met notoire zwendelpraktijken
Zo op andermans kosten kon verrijken.

Aldus hielp hij menigeen uit de nood

En menig pechvogel in de goot.
Hij gaf niets om schikkingen en verdragen,
Maar raadde in alle kwesties en vragen,

Al was de aanleiding nog zo gering,

Tot een aanklacht of geding.
Hij gaf zijn cliënten steeds de garantie
Op succes bij een hogere rechtsinstantie,

Totdat zo iemand aan het end

Beroofd was van zijn laatste cent.
Hij stond zijn mandanten te allen tijde
Met de grootste trouwhartigheid terzijde,

Maar was incidenteel toch blij

Met een geschenk van de tegenpartij.
Zo was hij in aanzien en rijkdom gestegen,
De ene tot vloek, de ander tot zegen,

En aan andermans haat en nijd

Dankte hij louter genot en profijt.
Mijn moeder zaliger was de dochter
Van een voormalige rijke pachter,

Die veel en graag had geprocedeerd

En zich volledig geruïneerd.
Mijn vader had hem als advocatus
Bijgestaan (en natuurlijk niet gratis)

Waarbij hij als extraloon daarvoor

Diens aardige dochter tot vrouw erkoor.
Ze had al vele aanbidders voor dezen,
Die naar haar hand dongden, afgewezen,

Dat was in de gouden tijden dat

Haar vader nog een vermogen bezat.
Maar toen de aandelen niet meer floreerden
Slonk al snel het aantal geïnteresseerden,

Want ook het mooiste meisjesgelaat

Lokt zonder geld niet tot huwelijkse staat.
Maar des al niettemin kon het haar gelukken
Mijn vader als echtgenoot te omstrikken,

Want ze was de domste nie

Op het punt van galanterie.
Mijn vader zag haar uit den treuren
En zo kon het, als reeds gezegd, gebeuren

Dat hij haar vrij en onbezwaard

Op een dag zijn liefde heeft verklaard.
Het huwelijk schonk hun de grootste vreugde,
Want de nadelen vielen in ’t niet bij de geneugten,

Althans in de eerste maand of drie,

Daarna ontbrak het aan fantasie.
Haar voorraadkamer echter profiteerde
Naarmate men langer procedeerde,

Want wat de advocaat liet staan,

Nam mevrouw-de-advocaat aan.
Ook boekte zij nog geheime winsten
Door haar schone gelaat en galante kunsten,

Als bijvoorbeeld een nieuwe rijke cliënt

Zich aanbood als volgende pretendent.
Want als haar eega stukken moest schrijven,
Wilde zij natuurlijk niet werkloos blijven,

En in haar slaapkamer ontving

Zij menig vurige jongeling.
Al wil ik er zeker geen eed op zweren
Dat ik met klem zou kunnen beweren

Dat de voornoemde advocaat

Mijn vader geweest is metterdaad,
Is mij toch nooit iets ter ore gekomen
Van dat hij er aanstoot aan had genomen

Dat moeder mij na een maand of tien

Het licht van de wereld heeft doen zien.
Over mijn vroegste kleuterjaren
Heb ik niets bijzonders kunnen ervaren,

Behalve dat beiden eensgezind

Hun enige dochtertje hebben bemind.
Ze deden veel moeite en werden nooit moede
Mij te vormen, te verzorgen en op te voeden,

Want ook bij de grootste pietluttigheid

Stond de wil voorop van de kleine meid.
Toen ik tien jaar oud was, las ik al krachtig
En vooral romans interesseerden mij machtig,

Zo werd ik van de liefde al meer gewaar

Dan menig meisje van achttien jaar.
Met vrolijke jongens en leuke vrinden
Kon ik het vroeg al uitstekend vinden,

En bracht het gelezene in de praktijk,

Al was ik nauwelijks twaalf jaren rijk.
Ook heb ik van kindsbeen af een neiging
(die eigenlijk nooit geheel voorbijging,

Vanwege mijn opvoeding, onbedoeld)

Tot het plegen van diefstal gevoeld.
Want mijn ouders, geslagen met blindheid,
Hielden dat voor een luim van mijn kindheid

En vonden het maar wát grappig en mal

Als hun slimme meisje een kleinigheid stal.
Toen ik nauwelijks zestien jaren telde
Begonnen zich veel aanbidders te melden,

Want heb je als ik een knap gezicht,

Krijg je zoiets al snel, allicht.
Mijn vader had meestal wel deze of gene
Niet geheel verwerpelijk toegeschenen,

Wat moeder echter tegensprak

Voor wie er altijd wel iets ontbrak.
Want alleen over schatrijke aristocraten
Viel er met haar in dit opzicht te praten

En alleen de beste (vond zij al vroeg)

Was voor haar dochterlief goed genoeg.
Maar geen van die schatrijke aristocraten
Meldde zich onder de kandidaten,

Dat maakte mij dan ook tamelijk bang,

Want dat uitstel duurde me veel te lang.
Ik besloot om mezelf niet langer te kwellen
Door mezelf elders schadeloos te stellen,

En begaf mij vaak met een smoes

Naar een heimelijk rendez-vous.
Mijn moeder, uit vrees dat in komende tijden
Dit eventueel tot problemen zou leiden

(En dan vooral op huwelijksgebied),

Gunde mij die vrijheid niet,
En gelet op mijn amoureuze expansie,
Beperkte zij verregaand haar tolerantie,

En heeft nauwkeurig opgelet

Zodra ik maar één voet had verzet.
Werd daardoor mijn neiging al gehinderd,
Ze werd toch eerder vermeer- dan verminderd,

Want verboden vruchten zijn wrang

En versterken slechts de drang:
Hoe meer obstakels, hoe sterker de lusten!
Zo kwam dus mijn neiging maar niet tot ruste

En zocht ik voortaan permanent

Het bevredigende moment.
Daarom liet ik ’s nachts om te beginnen
Door mijn raam zeer tastbare spoken binnen,

Die dan vervolgens de halve nacht

Bij mij hebben doorgebracht.
Ook kon ik dikwijls mijn tijd naar believen
Besteden aan het lezen van liefdesbrieven,

Niet minder hartverscheurend dan

Wat je kunt lezen in elke roman.
Ik was nog maar nauwelijks twintig jaren
En dus in de liefde al aardig ervaren,

Toen ik ooit op een bal masqué

Contact kreeg met ene baron van Hogier –’
Hier onderbrak Hieronimus haar eenmalig:
‘Mijnheer van Hogier? – Dat is rampzalig!

De naam en de adelstand van die vent

Zijn mij, bij God, niet onbekend:
Mijnheer van Hogier is een man die je oplicht!’
‘Ja,’ zei ze, ‘dat deed hij in menig opzicht!

En ik vertel je graag ongekleurd

Wat er tussen ons tweetjes is gebeurd.
Mijnheer van Hogier, in die eerste weken,
Was zo charmant dat ik snel ben bezweken,

Zijn kledij, zijn pruik en zijn hele persoon

Bevielen mij namelijk buitengewoon.
Hij begon mij verliefd het hof te maken
Zodat zijn attenties naar meer gingen smaken,

Vooral nadat hij gezworen had

Dat hij geen ander dan mij aanbad.
Hij had veel kastelen en domeinen
Die ergens in Saksen zouden zijn, en

Beweerde dat hij voorlopig maar zo

Door de wereld reisde incognito.
Het voorstel dat we daarop bespraken
Was dat hij zou trachten mij te schaken,

Mits ik op een tevoren vastgesteld

Uur klaar stond met juwelen en geld.
Nadat ik bij nachte eerst ongehinderd
Alle kistjes en kastjes had afgeplunderd,

Nam ik van huis al het nodige mee

En poetste de plaat met de heer van Hogier.
We namen zo snel we maar konden de wijk en
Wisten de Beierse grens te bereiken,

En hebben in die vier dagen tijd

Nog geen twaalf uur aan onszelf gewijd.
Hoe echter mijn ouders, toen ze bemerkten
Wat er ontbrak, hun verliezen verwerkten,

Onder gehuil en gesmaad en gevloek,

Stel ik liever elders te boek.
Pas toen we in X waren aangekomen,
Hebben wij tijd voor onszelf genomen

En konden werken aan ons herstel,

En dat beviel ons wonderwel.
We legden ons daar een tijdje te ruste
En bedreven de liefde naar harteluste,

En mijnheer de baron van Hogier

Beschouwde mij als zijn fiancee.
Ik voelde mij nu als een baronesse
En nog gelukkiger dan een prinsesse,

En ik besteedde al mijn tijd

Aan liefde, lust en zaligheid.
Maar mijn geluk was niet half gewonnen,
Of voor ik me goed en wel had bezonnen,

Nam de heer van Hogier onverwacht

De postkoets en verdween op een nacht.
En, stel je voor, ook mijn geld en juwelen
Had die boef van mij weten te stelen,

Plus al het waardevolle dat

Ik thuis zo vol ijver gestolen had.
Pas op dat moment zag ik serieus onder ogen
Dat mijnheer van Hogier mij had bedrogen

En dat zijn bezit op Saksische grond

Vermoedelijk evenmin bestond.
Je zult je gemakkelijk in kunnen denken
Hoezeer dat alles mij wel moest krenken,

Want ik had van een heer van Hogier

Nooit gedacht dat hij zoiets dee.
Ik was vanzelfsprekend in alle staten
En voelde me eindeloos triest en verlaten

En wist niet meer waar ik voortaan

Nog zou kunnen gaan of staan.
Mij weer terug naar mijn ouders begeven
Kon ik natuurlijk nooit van mijn leven,

Want die hadden me zeer bepaald

Dan niet zeer vriendelijk onthaald.
Maar tot mijn grote geluk kon ikke
Over vierentwintig dukaten beschikken,

Zodat ik een kleine reserve bezat,

Die ik voor hem verborgen had.
Die resterende vierentwintig dukaten
Die in de zoom van mijn onderjurk zaten,

Vormden op dat moment, recht of krom,

Mijn hele vermogen en rijkdom.
Ik wilde dus geen moment meer wachten
De heer van Hogier achterna te jachten,

En joeg hem nog geen uur daarna

Met de postkoets op staande voet achterna.
Want hij had, naar ik op de post had vernomen,
Daar expresbrieven in ontvangst genomen,

Zodat hij dus nog op dat ogenblik

Door Schwaben reisde, vermoedde ik.
Was hij me toen onder ogen gekomen,
Had men hem botweg gevangengenomen,

En mij, nadat hij was gearresteerd,

Al mijn bezittingen gerestitueerd.
Lieve man, het was juist op die reis dat
U in die postkoets toevallig naast mij zat,

En zich zo het gesprek ontspon,

Waarmee onze relatie begon.
Maar hém ben ik zelfs in mijn stoutste dromen
Later nooit meer tegengekomen,

En ik heb van hem nadien

Nooit meer iets gehoord of gezien –’
Amalia was nog niet uitgesproken,
Of Hieronimus heeft haar weer onderbroken:

‘Potdorie!’ riep hij, ‘Amalia lief,

Ik weet waar hij is gebleven, die dief!
Toen ik voor het eerst mijn arm om uw taille
Mocht leggen, heeft me daar dat canaille,

Die heer van Hogier, mij al mijn geld,

Door vals te spelen afgetroggeld.
Dat was de reden van mijn beklemming
En van de uiterst droefgeestige stemming

Die ik pas in uw nabijheid vergat,

Toen ik in die postwagen zat.
Ook is mij de heer van Hogier verschenen
Als pseudokoopman, en wel als degene

Die in de herberg, terwijl ik sliep,

Met mijn gevulde beurs wegliep.
En ook de boef wiens schedel ik kloofde,
Voordat hij die heer en zijn dame beroofde

Was inderdaad qua persoon en gezicht

Dezelfde als deze booswicht.
Maar weest u gelukkig en tevreden
Dat deze fielt nu is overleden,

Want alles wat hij heeft uitgehaald

Zette ik hem zwaar betaald.’
Amalia antwoordde: ‘Wat u zo-even
Mij als verhaal ten beste hebt gegeven,

Is, lieve man, niet te geloven haast,

En ik ben dan ook zeer verbaasd!
Het spreekwoord: Wat ligt onder sneeuw verborgen
Komt aan het licht vandaag of morgen!

Schildert haarfijn het wel en wee

Van die schurk van een Hogier.
Maar om op mijn verhaal terug te komen:
Toen ik bij de post van u afscheid had genomen,

Daar ik uw horloge inmiddels bezat,

Vervolgde ik liever te voet mijn pad.
Het liet zich toen kennelijk niet vermijden
Dat er net een rijtuig aan kwam rijden

Van een oude heer, die mij daar langs de straat

Aantrof in wandelende staat.
Die heer was zo vriendelijk mij te vragen
Hem te vergezellen in zijn wagen,

En deed, gecharmeerd door mijn persoon,

Mij het voorstel op zeer minzame toon
Voortaan als kamenier bij hem te blijven
Om met hem samen de tijd te verdrijven,

Want hij was van top tot teen

Vrijgezel en woonde alleen.
Nu leek het mij enerzijds nogal onhandig,
Anderzijds ook gewoon onverstandig,

Om in plaats van te worden kamenier

Nog te zoeken naar de heer van Hogier.
Ik kon mezelf geen beter dienst bewijzen
Dan met die oude heer verder te reizen,

Hoewel ik zijn leeftijd en grijze haar

Wel beschouwde als een bezwaar.
Zodoende ben ik dus bij hem gebleven
En heb zijn verveling behoorlijk verdreven,

Want zonder grote tegenzin

Gedroeg ik mij voortaan als zijn gemalin
En kweet mij van de mij toevertrouwde
Taak zijn huishouding draaiend te houden,

En had als zodanig ook het recht

Leiding te geven aan dienstmaagd en knecht.
Ik kreeg alle sleutels van kisten en kasten
En wist ook op welke deuren die pasten,

Ik zorgde voor wasgoed, tafel en bed,

Kortom voor de boedel van A tot Z.
Ik mocht alle laatjes en vakjes checken
Op aanwezigheid van servies en bestekken,

Zelfs tafelzilver en linnengoed

Waren geheel en al onder mijn hoed.
En van bedtijd tot vroeg in de morgen
Droeg ik voor de oude heer alle zorgen

En stelde hem regelmatig gerust

Bij een geheime aanval van lust.
Want de goede oude heer liet niets passeren
Zonder mij eerst te consulteren,

Zodat er niets kon gebeuren wat

Niet gekregen had mijn fiat.
Ik ontving, zoals u zich in kunt denken,
Van die oude heer regelmatig geschenken,

Stal ook nog wel eens van tijd tot tijd

Zo hier en daar een kleinigheid.
Wel telde ik gaarne mijn zegeningen,
Toch voelde ik mij in bepaalde dingen

Na verloop van tijd wat onderbedeeld,

Zodat ik mij danig heb verveeld.
Weliswaar functioneerde de huisschrijver
Voor mij soms als welkome tijdverdrijver,

Maar omdat hij zo kwakkelig was,

Kwam hij mij maar zelden van pas.
Dus heb ik, toen hij eenmaal was bezweken,
Met plezier naar zijn opvolger uitgekeken,

Dat was juist in de tijd, lieve vriend,

Dat u zich bij ons had aangediend.
Ik was u al dadelijk zeer genegen,
Dat hoeft hier niet te worden verzwegen,

En heb ook daarom indertijd

Zo sterk voor uw aanstelling gepleit.
Overigens bent u natuurlijk met alle
Dingen die tussen ons voor zijn gevallen,

Tot en met het abrupte, bittere end,

Lieve Hieronimus, goed bekend.
Toen de oude heer ’s nachts bij me binnenstapte
En u daarbij in mijn bed betrapte

En op staande voet toen ontsloeg,

Vond ook ik dat vervelend genoeg.
Toen u van hem uw congé had gekregen,
Bedroefde mij dat bij uw afscheid terdege,

Maar mij heeft hij nog feller berispt

En mijn gedrag jegens u gegispt.
Ook ik heb gevreesd snel te moeten vertrekken,
Zoals hij daar woedend schuim stond te bekken,

Maar met de hoogste dosis gestreel

Kreeg ik hem juist nog in het gareel.
Maar desondanks zou na die heftige uren
Mijn verblijf bij die oude heer niet lang duren,

Want hij raakte zijn hart liever kwijt

Aan de nieuwe, jeugdige keukenmeid.
Om in mijn verdriet en zwaarmoedigheid even
Mezelf toch ietwat verstrooiing te geven,

Vermeide ik mij in enig gevrij

Met die oude heer zijn lakei.
Maar toen ook dat feit hem was gebleken,
Hielp mij verder geen bidden of smeken,

En moest ik bepakt en bezakt met spoed

Daar vertrekken op staande voet.
Voorzien van een aardige geldreserve
Besloot ik zo lang door de wereld te zwerven

Dat ik weer in de gelegenheid

Kwam van een lucratieve bezigheid.
Zo kon het gebeuren dat ik hier te lande
Bij een reizend toneelgezelschap belandde;

En na mijn ingediend verzoek

Stelde men mij als actrice te boek.
Op die hierboven geschetste wijze
Ben ik met die troep al een paar maand op reize

En heb wat mij werd toebedeeld

Aan rollen hoogst expressief gespeeld.
Overigens ben ik zeer blij en tevrejen
Dat wij uiteindelijk nu weer getweeën

Door een Lotsbeschikking onverwacht

Voor de derde keer bijeen zijn gebracht.’