Toef Jaeger en Hanneke Chin-A-Fo schreven vandaag in NRC Handelsblad een groot artikel over de deal die uitgeverij De Bezige Bij heeft gesloten met een aantal boekhandels. In ruil voor een hogere korting (49%) en het recht op retour kan de uitgeverij hoge stapels boeken bedingen in de boekwinkel. Als je op een stapel ligt heb je veel meer kans op verkoop. Het gaat om Van der Velde, Paagman, Waanders, Van Stockum, Broekhuis, De Drukkery, De Vries en Huyser. In totaal gaat het om 15 winkels.

Het is een goed artikel omdat het blootlegt wat er op dit moment, achter de schermen, gaande is in de boekenwereld. De Bezige Bij is niet de enige uitgeverij die zoiets doet: volgens het artikel bezondigen VBK en Dutch Media zich ook aan dit soort onderlinge deals.

De vraag is echter of dit allemaal erg is. Het CB, voorheen Centraal Boekhuis, maar men distribueert veel meer dan alleen boeken, is op dit moment monopolist. Koop en verkoop je via het CB, dan zit er een algemene korting op boeken van 42% voor de boekhandel. Dat is duidelijk, maar ook wel wat star. Uitgeverijen en boekhandels mogen natuurlijk het CB overslaan en een eigen akkoord sluiten. Als beide partijen het daarover eens zijn, dan is er niets aan de hand.

Jaeger en Chin-A-Fo beweren in het artikel (vast wel ergens voor een dubbeltje te lezen) dat deze deals met grote winkels ten koste gaan van kleine uitgevers en kleine boekhandels en bovendien het totaalaanbod verschralen. Volgens mij zijn daar wel kanttekeningen bij te plaatsen. Ja, een kleine uitgeverij zal een aparte boekhouding moeten bijhouden (normaal wordt alles geregeld bij het CB), maar het kan ook lonend zijn om precies hetzelfde te doen als een grote uitgeverij. Als uitgeversknecht bij Uitgeverij kleine Uil weet ik dat wij het ook prettig vinden als er in de winkel een enorme toren van onze boeken ligt en dan bied je soms recht van retour aan: voor wat hoort wat. Ook kleine boekhandels kunnen op dezelfde wijze profiteren en onderhandelen. Misschien hebben ze niet de ruimte om zo enorm veel boeken in de winkel te leggen, maar er zullen ongetwijfeld andere deals te sluiten zijn.

Of deze deals leiden tot een verschraling van het aanbod is ook maar de vraag. Op dit moment plaatst De Bezige Bij enkele geheide bestsellers in de boekhandel, zoals die van Siebelink en Wieringa, maar de nieuwste vertalingen van James Salter en Yuval Noah Harari gaan ook mee. Het is maar zeer de vraag of de betreffende boekhandels die titels anders ook in stapels op de tafels hadden liggen.

De markt verandert, de verkooptechnieken veranderen mee. Voor een deel kunnen concerns de verkoop beïnvloeden, maar ze kunnen nooit de smaak van de boekhandelaar (mocht hij of zij een eigen smaak hebben) of een klant veranderen. Uiteindelijk blijven de lezers de baas: als zij niet vinden wat ze zoeken, dan vinden ze wel een andere weg om te krijgen wat ze willen hebben.