Recensie: Caja Cazemier – Verboden terrein

Leren leven met verlies

Op een koude zondagmiddag in maart maakt de zestienjarige Jesper een eind aan zijn leven. Zijn vier beste vrienden blijven ontredderd achter. Hadden ze iets moeten merken? En hoe goed kenden ze Jesper nu eigenlijk echt? In Verboden terrein van Caja Cazemier worden voor achterblijvers vaak pijnlijke vragen als deze voor het voetlicht gebracht.

Zelfdoding onder jongeren komt helaas regelmatig in het nieuws. Cazemier schreef dit boek naar aanleiding van een krantenartikel over een vriendengroep die de dood van een van hen moest verwerken. Dat is typerend voor haar werk: Cazemier schrijft over onderwerpen die voor de jeugd waanzinnig herkenbaar zijn, naar eigen zeggen in de hoop dat het haar lezers op wat voor manier dan ook tot steun kan zijn.

Verboden terrein volgt deze lijn in haar oeuvre. Via Jespers beste vrienden Bruno, Femke, Lisa en Max krijgt de lezer te maken met de levens van vier verschillende pubers die de dood van hun vriend proberen te verwerken. Bruno schrijft alle gebeurtenissen van zich af op zijn blog, de wereld van de andere drie vrienden betreedt de lezer door het wisselende perspectief, waardoor Cazemier steeds inzoomt op een van deze personages. Ieder van hen heeft zijn eigen ideeën en vragen met betrekking tot Jespers dood. Was het iemands schuld? Waarom heeft hij geen hulp gezocht? Wat moet je zeggen tegen de familie als er iemand overleden is? Kun je na zo’n droevige gebeurtenis je eigen verjaardag nog wel vieren, of hoort dat niet zo? En mogen ze eigenlijk nog wel lachen, of zijn ze het aan Jesper verplicht om de hele dag aan hem te denken? De vier vrienden proberen elkaar te helpen waar dat kan en voeren discussies over wat de juiste manier is om met verlies om te gaan. Dat zijn interessante overpeinzingen, die heel reëel kunnen zijn voor (jeugdige) lezers die zich in een soortgelijke situatie bevinden.

Ik heb het opgezocht, iemand wordt koel gehouden bij een temperatuur van 4 º, dus hij zal ongeveer zo koud aanvoelen als een pak yoghurt in de koelkast. Terwijl hij 37 º hoort te zijn! Warmbloedig! Zacht! Springlevend! Je staat er niet bij stil, maar je vrienden praten met je, voetballen met je, fietsen naast je naar school, appen je, ouwehoeren met je. Je staat er niet eens bij stil dat daar een einde aan kan komen. Je kunt je dat niet eens voorstellen.

Cazemier heeft alle personages goed uitgewerkt tot volwaardige karakters met kenmerkende eigenschappen. Je leert ze echt kennen, ze worden invoelbaar. Dat geldt niet voor het personage Jesper. Hij is even mysterieus als de gebeurtenissen rondom zijn dood. Jesper blijft slechts een naam, en dat had niet gehoeven. Het was interessant geweest als de lezer zich een voorstelling had kunnen maken van zijn persoonlijkheid, zijn verhaal en zijn worsteling met het leven. Op deze manier had de auteur het verdriet van de vrienden van Jesper meer inzichtelijk kunnen maken en was het voor jongeren misschien ook duidelijker geworden hoe wanhopig iemand zich moet voelen om tot zelfdoding te komen.

De gezochte antwoorden op veel van de vragen rondom Jespers dood worden aan het eind van het boek toch nog gegeven, in de vorm van een digitale, gewiste brief die Jesper aan zijn ouders heeft proberen te schrijven. Doordat de lezer Jesper niet echt heeft mogen leren kennen, voelt dit een beetje als mosterd na de maaltijd. Zijn beweegredenen hadden, in overeenstemming met de rest van het verhaal, best een mysterie mogen blijven. Op sommige vragen krijg je immers nooit antwoord, dat maakt dit boek maar al te duidelijk.
Verboden terrein is een gelijkmatig verhaal dat weinig verrassingen in petto heeft. Ook stilistisch gezien is alles vrij vlak: geen symboliek, geen moeilijke metaforen en geen hoogdravend taalgebruik. Ondanks dat heeft de schrijfster het boek toch de nodige diepgang weten te geven. Ze maakt een moeilijk onderwerp tastbaar en toegankelijk. Daar ligt dan ook Cazemiers kracht: dat heeft deze favoriet bij de Jonge Jury allang bewezen.

Mirjam Hoekstra

Caja Cazemier – Verboden terrein. Ploegsma, Amsterdam. 186 blz. € 14,99.