Wachtend aan de zijlijn van het leven

Hoewel veelbekroond auteur/illustrator en grafisch ontwerper Paul Verrept ruime bekendheid verwierf met prentenboeken als Het meisje de jongen de rivier (2004), Kleine Pieter deed open (2011) en De koningin zonder land (2013), loopt ook theater als rode draad door zijn oeuvre. Enkele (prenten)boeken werden bewerkt tot geslaagde theatervoorstellingen, zoals De koningin zonder land, dat momenteel door muziektheater Transparant wordt opgevoerd in Nederland, Vlaanderen en Duitsland. De bank schreef Verrept voor Theater Stap, een professioneel theatergezelschap waar personen met een mentale handicap op de bühne staan.

Vanaf de allereerste bladzijden gaan Verrepts tekst en de illustraties van Ingrid Godon een geslaagde alliantie aan en zetten samen de krijtlijnen uit voor het verdere verhaalverloop. De anonieme protagonist verhaalt over het verlies van zijn ouders, dat hem tot een drastische actie noopt: hij verlaat zijn gekende wereld en aanschouwt vanaf een schijnbaar willekeurige bank in het park de hem omringende wereld. Zowel Verrepts poëtische tekst als de schimmige prenten ademen oprecht tristesse en eenzaamheid uit. Ingrid Godon heeft zichzelf overtroffen en biedt een gevarieerde staalkaart van haar kunnen; van schijnbaar naïeve prenten die kindergeluk verbeelden tot verstilde illustraties die een wereld aan onuitgesproken gevoelens herbergen.

De Bank

Aanvankelijk manifesteert de anonieme verteller zich als een observator die slechts aan de zijlijn van het leven zit. Hij blijft een onbestemd personage; ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden hebben zijn leven tijdelijk ‘on hold’ gezet. Geheel vanzelfsprekend ontstaat echter interactie, hoe beperkt en voorzichtig ook, in woord en gebaar:

Ik had ineens het gevoel dat ik daar met een reden zat.

De protagonist ontdekt dat voorbijgangers hun eigen besognes hebben en daar op geheel unieke manier mee (leren) omgaan. Sommige bezoekers van de bank zijn oprecht, anderen proberen hun ware beweegredenen vooralsnog te verbergen. Geleidelijk wordt de ik-verteller met onbevredigde verlangens, stil verdriet en afhankelijkheid geconfronteerd. Hoewel potentieel interessant, wordt die stroom aan gedachten en gevoelens te sterk benadrukt. Meermaals overheerst de idee dat de protagonist ‘wijze lessen’ moet trekken uit de ervaringen van anderen, om zo tot introspectie te komen. Het staat de subtiliteit van het verhaal weleens in de weg. Godon weet in haar illustraties zoveel onbestemde verlangens en gevoelens oprecht te verbeelden; ze maakt pijn, wanhoop en verlangen voelbaar. Hoewel haar fijnzinnige beelden geheel op zichzelf lijken te staan, treden ze onmiskenbaar met de tekst in dialoog.

Als de tijd verstrijkt en de seizoenen over het verdriet en verlangen zijn heengegaan, komt de verteller tot daden, aangestuurd door herinneringen uit zijn kindertijd. Vier korte brieven bieden belangrijke sleutels tot interpretatie, al blijft veel ongezegd. Het schijnbaar onbestemde wachten blijkt doelgericht, al blijft de vraag of het ultieme verlangen uiteindelijk zal worden ingelost.

De bank heeft alle aanschijn van een multidisciplinair kunstwerk; geschreven als theatertekst, uitgegeven als fraai vormgegeven boek, voorzien van intrigerende illustraties. Hoewel dit een boeiend potentieel impliceert, maakt Verrept die hooggespannen verwachtingen niet geheel waar; de meeslepende aanzet ten spijt, verliest de auteur zich gaandeweg in een moraliserende invulling, waarbij het anonieme hoofdpersonage via stichtende voorbeelden tot actie wordt aangezet. Het einde houdt schijnbaar alle registers open voor eigen interpretatie, al wordt de lezer door het verhaalverloop sterk gestuurd. De subtiele invulling uit eerder werk wordt daarbij te makkelijk prijsgegeven, en dat is bijzonder jammer.

Jürgen Peeters

Paul Verrept en Ingrid Godon – De bank. De Eenhoorn, Wielsbeke, 80 blz. € 18.95.