1985, Benny Neyman – Waarom fluister ik je naam nog?

Ik ben – al zeg ik het zelf – een niet onaardige pubquizer. Je kunt mij gerust vragen aan wie de Britse band Franz Ferdinand zijn naam ontleent en door wie, met welke gevolgen en in welke stad die FF om het leven werd gebracht. Ook zing ik (voor twee punten) zonder aarzelen de reclametune van een bekend kauwgommerk dat jarenlang met de gevatte slogan ‘de smaak is raak’ aan de man werd gebracht. Ik ken zelfs de Latijnse naam van de regenbooglipvis. Daar heb ik verder allemaal nooit wat aan gehad, zelfs niet in pubquizes, want in het eindklassement van kennisautisten ben ik op z’n best een hoge middenmoter. Op grond daarvan mag je verwachten dat ik vrij gemakkelijk de hoogtepunten van het jaar waar dit stukje over handelt voor u op een rijtje zet.

Maar dat valt tegen, dus. Na lang nadenken herinner ik me dat ik een potje heb gebiljart in de Groningse Zwanestraat, terwijl de rest van het land in grote opwinding verkeerde over de eerste Elfstedentocht in tweeëntwintig jaar. De eerste ontmoeting tussen Gorbatsjov en Reagan, de affaire rond het uitreiken van de P.C. Hooftprijs aan Hugo Brandt Corstius, de dood van Tsjernenko, het bezoek van de Paus aan Nederland, de terreur van de Bende van Nijvel en de dood van Hans Kok: het is uiteindelijk allemaal in mijn pubquiz-geheugen terechtgekomen, maar ik heb er geen ‘concrete’ herinneringen aan. Een zeldzaamheid. Ik herinner me bijvoorbeeld wel waar ik was toen ik hoorde dat Ceausescu was geëxecuteerd, het lijk van Chaplin werd gestolen of Tsjernobyl ontplofte. 1985 is een blinde vlek in mijn geheugen. Ik ben dat jaar in een zeeëgel gaan staan, ik heb colleges in de ‘Nomina Geografica Neerlandica’ en ‘Psycholinguïstiek’ gevolgd en ik ben met Peter G. van Appingedam naar Groningen geschaatst. Verder zal ik onnodig veel tijd hebben vermorst op de swingavonden in jeugdsociëteit Simplon en onverantwoord veel glazen jonge-jenever-zonder-ijs-in-een-groot-glas hebben gedronken in danslokaal De Troubadour. Ik las dagelijks de krant, maar de gebeurtenissen op het wereldtoneel drongen niet echt tot me door.

Vergelijk het met een ouderwetse floppy-disk: sommige files waren zo groot, dat ze de gehele geheugenruimte van het schijfje innamen. Soms moest je dingen wissen om ruimte te maken voor dat ene bestand dat alle andere bestanden in belangrijkheid overtrof. Vol was vol. Dat lijkt wat mij betreft ook met 1985 het geval te zijn geweest. Toen ik de meisjesmoed al bijna had opgegeven, raakte ik op een avond in november in de trein aan de praat met een jongedame uit Oldenzaal. In tegenstelling tot wat veel romantische dwepers denken, is een mens maar een paar keer in z’n leven echt verliefd. De schattingen lopen uiteen van twee tot zeven keer. De eventuele rest is wanhoop, lijkt mij. In mijn krap 21-jarig leven sloeg de ontmoeting in als een daisy-cutter in een Afghaanse bergbunker. Een zegen voor mij en uiteindelijk geen ramp voor de literatuur.

Waarom fluister ik je naam nog, zong Benny Neyman dat jaar. Niet voor mij. Ik wist heel goed waarom ik haar naam fluisterde. Ook de andere Nederlandstalige kraker van dat jaar Kronenburg park van Frank Boeijen raakte me niet echt. Er zijn al veel grappen gemaakt over de verstaanbaarheid van de Nijmeegse troubadour. Dat is een beetje flauw. Maar het moet me wel van het hart dat ik niet goed begrijp waarom je in het Nederlands zou willen zingen als je begrippie-tate qua net zo goed voor een veel swingender taal als het Swahili zou kunnen kiezen. Als je als moerstaalspreker ook bij herbeluisteren niet verder komt dan:

de auto ligt stil, bescheiden je lichaam

Zonder ogen zomaar in erin

en:

De woorden liebe jouw oren

Zijn goedkoper dan ik dacht

of:

ga die wereld uit één seconde

en kijk goed rond Hilvarenhuis

dan begrijp ik wel waarom ik dat jaar ook wat betreft het Nederlandstalig repertoire even een jaartje vakantie nam. Daar komt bij dat mijn liefde voor het Nederlandse lied nogal zwaar leunt op mijn hang naar sentiment. Als je gevoels- en gedachtewereld zich volledig in het Nederlands afspeelt, ligt het voor de hand dat je sneller volschiet als iemand zich in diezelfde taal tot je richt. Daar komen we ooit nog weleens op terug, in de aflevering over Margherita van Borsato.

Dit was de voorlopig laatste aflevering van Bloedend Hart. In september gaan we verder met 1986, het jaar van Tsjernobyl en de Zangeres zonder naam.

Erik Nieuwenhuis