Nieuws: Op weg naar Frankfurt 2016 (4)

Tevreden Duitse uitgevers en tevreden vertalers

Pas volgend jaar is de Frankfurter Buchmesse het wereldpodium voor boeken uit Nederland en Vlaanderen. Maar al dit jaar lopen er vele tevreden Duitse uitgevers op de beurs. Zij hebben namelijk al titels aangekocht en weten dat daaraan volgend jaar door pers en publiek veel aandacht aan zal worden besteed. Dit jaar al heeft uitgeverij Transit van Hella S. Haasse de novelle Sleuteloog uitgebracht onder de titel Das indonesische Geheimnis. Twee bijzondere optredens over het werk van Haasse stonden op het programma en de stand op de beurvloer werd veelvuldig gefotografeerd. Peter van Dongen was uitgenodigd om over zijn werk als tekenaar te spreken met Indonesische auteurs van graphic novels.

Verschillende medewerkers van het Letterenfonds spreken met Duitse uitgevers: Mireille Berman over non-fictie, Agnes Vogt over kinderboeken, Thomas Möhlmann over poëzie en Victor Schiferli en ik over fictie. Overigens is Victor ook de man voor de Angelsaksische en Scandinavische uitgeverswereld.

Victor en ik hadden een marathon van afspraken met Duitse uitgevers, zowel op de eigen stand als in de hallen 3 en 4. In de regel doen we geen afspraken samen, maar voor Lena Luczak van Klaus Wagenbach Verlag maakten we graag een uitzondering. Zij is degene die Nederlandse titels bij deze Berlijnse uitgever kiest. Ze leest Nederlands en geniet van onze literatuur: voor volgend jaar staan er maar liefst acht titels op de rol. Dat begint met de vertaling van Boy van Wytske Versteeg in maart 2016 (Christiane Burckhardt), dan in april vijf heruitgaven van boeken die eerder verschenen in Duitsland. Het jongensuur van Andreas Burnier en Het zwarte licht van Harry Mulisch in een nieuwe vertaling van Gregor Seferens, novelles van Cees Nooteboom, Anna Enquist en Marcel Möring als heruitgaven. De complete reeks in een bijzonder mooi typografisch ontwerp. Ook komt er een bundel verhalen over Amsterdam uit, samengesteld door Christoph Buchwald en Eva Cossee, en een boek over de opstand van Anton van der Lem. Al op woensdag 11.00 uur zijn we dus euforisch en die opwinding zet door.

Voor mij zijn de hoogtepunten gesprekken met een Zwitserse uitgever die dolgraag een verzameling kattenverhalen van Simon Carmiggelt wil publiceren, een uitgever van graphic novels die Vincent van Barbara Stok wil hebben, Berenberg Verlag meldt een uitgave van een geïllustreerde biografie van uitgeverij Querido, de kunstboekenuitgever van Nicolai wil graag Moergrobben van Theun de Vries over Hieronymus Bosch uitgeven. Geweldig om in die drukbezochte hallen te spreken over klassieke Nederlandse auteurs zoals Marga Minco, Frank Martinus Arion en Simon Vestdijk. Vooral wanneer je merkt dat die namen bij vele uitgevers een belletje doen rinkelen.

Niet alleen uitgevers zijn gretig. Belangstellende journalisten, docenten en vertalers bezoeken de beurs. Gelukkig staan er veel goede vertalers klaar, zodat uitgevers na aankoop van een titel ook snel een contract kunnen opmaken met een van hen. Duitse vertalers komen van oudsher graag op de beurs. De een heeft lang geleden De ontdekking van de hemel vertaald en zou nu graag De republiek van Joost de Vries – net voor de beurs verkocht aan Heyne uit München – vertalen. De ander is als journalist bij een vakblad zo’n groot kenner van het veld, dat hij zijn favorieten bij meerdere uitgevers onder de aandacht brengt.

De Nederlandse ambassadeur Monique van Daalen laat zich door Letterenfonds-directeur Tiziano Perez en mij rondleiden bij de Nederlandse stands op de beurs. Bij De Harmonie, De Bezige Bij, Uitgeverij Gottmer, De Boekerij, Rubinstein en Atlas Contact blijkt ze bijzonder veel belangstelling te hebben voor de actuele titels én de historie van uitgeefhuizen en boeken. CEO Hans Willem Cortenraad legt met al zijn charme de bijzondere rol van het CB uit. Bijzonder vinden de vier beveiligers van de beurs het, dat mevrouw de ambassadeur zegt geen beveiligers nodig te hebben en zelf geen mes in haar tas heeft. Ingetogen humor die waardering oogst. Daarna krijgt ze nog een rondleiding door de beursorganisatoren over het gehele beursterrein.

Op donderdag spreek ik met Melle van Loenen van het Frankfurt 2016 team met vertegenwoordigers van vier onderwijsinstellingen: we bieden ze een tweedaags programma aan voor geselecteerde studenten. Van de Hochschulen uit Leizpig en Stuttgart, van de HvA en de UvA ontvangen we in dat bijzondere jaar van iedere instelling vijf studenten. De enthousiaste professoren en docenten wisselen in kaartjes uit en zijn blij met het aanbod van ons programma, ook al moeten ze zelf zorgdragen voor de financiële onderbouwing ervan. Vijf internationale teams van studenten, dat zien zij eveneens als een mooie kans. Met kennismaking met redacteuren, uitgevers, agenten uit de Nederlandstalige en Duitstalige landen, krijgt dat aanstormend talent volgend jaar een steuntje in de rug geven. Na oktober 2016 kennen zij elkaar én een stortvloed aan vakmensen.

Op donderdagavond vindt de ontvangst plaats van de Nederlandse en Vlaamse Letterenfondsen en Het Frankfurt 2016-Team in de Freitagsküche. Het afgelopen jaar zijn er vijftig uitgevers in Amsterdam en Antwerpen op bezoek geweest om kennis te maken met hun vakgenoten. De begroeting is uiterst vrolijk, de tent is overvol – of zoals de Duitsers dat noemen – ein voller Bahnhof. De hapjes kunnen nauwelijks doorkomen maar de complimenten over deze locatie zijn duidelijk: trendy en Hollands gezellig.

Tijdens de publieksdagen vrijdag, zaterdag en zondag vinden op de beurs talloos veel optredens plaats. Helaas zijn wij als medewerkers van de letterenfondsen meestal niet in de gelegenheid daarheen te gaan, omdat onze agenda’s dat niet toelaten. Gelukkig kon ik een blik werpen op Anna Enquist op de legendarische Blaue Sofa, een literair praatprogramma op de beurs dat op tv wordt uitgezonden. De roman Streichquartett is net verschenen bij haar uitgever Luchterhand (vertaald door Hanni Ehlers) en de veelgevraagde auteur zit er geamuseerd bij terwijl ze de vragen beantwoordt.

De dagen rijgen zich aaneen met afspraken en in de avonden partijtjes, waar de uitgevers, redacteuren en assistenten ons met veel gastvrijheid ontvangen. Er wordt gedronken en gegeten, soms gedanst én toch blijken die bijeenkomsten ronduit nuttig. De vrijdagavondontvangst van Suhrkamp in het huis van de voormalige uitgeefdirecteur Siegfried Unseld is stampvol. Raimund Fellinger prijst zich gelukkig dat hij in de Bibliothek Suhrkamp-reeks Nescio gaat uitgeven. Wanneer hij hoort dat Norbert Wehr van het literaire tijdschrift Schreibheft een speciaal Dossier aan deze legendarische Nederlandse schrijver overweegt, noemt hij direct namen van mensen die daaraan volgens hem graag een bijdrage zouden leveren, Rüdiger Safranski als liefhebber zeker.

Buitenstaanders verbazen zich wel eens over al die drukte op de Buchmesse. ‘Jullie kunnen elkaar toch ook mailen en bellen?’ Dat valt nog te bezien. Jo Lendle, sinds twee jaren de nieuwe uitgever van Hanser Verlag, zei dat in zijn toespraak donderdagavond met een glimlach om de mond: ‘We willen elkaar zien wanneer we spreken over boeken, omdat we de sprankeling in elkaars ogen willen waarnemen.’ Die sprankeling van tevreden uitgevers en schrijvers in oktober 2016, daar hebben we deze Buchmesse weer een stapje naartoe gezet.

Reintje Gianotten