Recensie: Arie Storm – Het laatste testament van Frans Kellendonk

Frans Kellendonk vindt DWDD niets aan

In 2008 filmt Klaas Koppe Arie Storm, zittend bij het graf van Frans Kellendonk. De criticus en schrijver vertelt over de biografie die hij van plan is te schrijven over Kellendonk. In Nederland zit de biografie in de lift, maar het schrijven ervan wordt nog steeds niet goed gedaan, aldus Storm die de lat meteen vrij hoog legt voor zichzelf. Zeven jaar later is daar dan het boekje Het laatste testament van Frans Kellendonk, slechts 144 blz. dik, 16 bladzijden minder dan in de najaarsaanbieding aangekondigd werd.

Bijna alles wat Storm in 2008 bij het graf vertelde, wordt haast woordelijk herhaald in het boekje, want Storm heeft voor een wat alternatieve vorm van een biografie gekozen. De (ook op de begraafplaats) aanwezige geest Frans Kellendonk staat de biograaf bij in het volpennen van die 144 bladzijden. Dat gegeven zou bij een schrijver die werkelijk de verbeelding aan de teugels laat, A.F.Th. van der Heijden bijvoorbeeld, tot een groots resultaat kunnen leiden, in het geval van Arie Storm wordt het jammerlijk gepruts in de marge.

We komen namelijk vooral iets te weten over de biograaf, waar hij Kellendonk voor het eerst zag, dat hij zijn scriptie over Kellendonk schreef en daarna enkele artikelen over Kellendonk en ga zo maar door. Ook de meningen die via de geest van Kellendonk worden gedebiteerd, zijn vooral de meningen van Storm. Zo zegt deze over Jaap Goedegebuure, die met een ouderwetse biografie van Kellendonk bezig is: ‘En ik heb een hekel aan mijn andere biograaf, mijn tweede.’ De geest heeft ook een afkeer van De Wereld Draait Door, ‘De Grote Boekhandelarenshow’, want geen van de besproken boeken ‘heeft in de verste verte ook maar iets met literatuur te maken.’ De ellende is allemaal begonnen met het boekenprogramma van Van Dis: ‘Nee, het is nog gekker: tegenwoordig denkt men dat Adriaan van Dis een echte schrijver is!’ Ook Jan Brokken krijgt het voor zijn kiezen: ‘Wat is er gebeurd dat dit soort tweederangsfiguren de macht hebben gegrepen in het land van de letteren?’ Voor het geval het niet helemaal tot de lezer doorgedrongen mocht zijn herhaalt Arie Storm zijn meningen nog in het nawoord waarin hij opnieuw vooral zichzelf centraal stelt:

Zonder Kellendonk was ik misschien blijven hangen in een futloos ironisch-realisme, een typisch Nederlandse literatuur, met een overdreven sentimentele kant, hypocriet empatisch, denk aan het werk van humorloze en opportunistische auteurs als Saskia Noort, Adriaan van Dis en Arthur Japin.

Het zou allemaal niet zo erg zijn als je tussen die typische oprispingen van Storm originele invalshoeken, eigenzinnige interpretaties zou vinden over het leven of werk van Kellendonk, maar je vindt werkelijk niets wat niet al eerder is gezegd, geschreven of gedacht. Maar als je geïnteresseerd bent in de schrijver en criticus Arie Storm dan heeft dit boek veel te bieden. Beschamende ijdeltuiterij, dat is het.

Coen Peppelenbos

Arie Storm – Het laatste testament van Frans Kellendonk. Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam. 144 blz. € 17,50.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 27 november 2015.