Recensie: Bill Clegg – Heb je ooit familie gehad
Familieroman?
Met Heb je ooit familie gehad haalde Bill Clegg in 2015 zowel de longlist van de National Book Award als de Man Booker Prize. Een bijzonder knappe prestatie voor een debutant. Alhoewel, Clegg heeft al wel twee eerdere boeken op zijn naam staan: Portrait of an Addict as a Young Man (2010) en Ninety Days (2012). Beide boeken zijn verslagen van Cleggs verblijf in de hel, namelijk als crackverslaafde. Zijn debuutroman Heb je ooit familie gehad is in feite ook een verslag van een verblijf in de hel; en wel die van June Reid, die in een klap haar dochter en diens man, haar huidige vriend, en haar ex-man verliest. Een explosie vernietigt al die vier levens.
De ontploffing van June Reids huis is het overdonderende en hartverscheurende startpunt van de roman. Als eerste introduceert de schrijver de puber Silas, die ’s ochtends vroeg wakker wordt van het geluid van sirenes. Het is de lezer van meet af aan duidelijk dat Silas een cruciale rol zal gaan spelen. De verhaallijn verschuift dan snel naar June Reid – het meest lamentabele slachtoffer van het verhaal dat Clegg wil vertellen. June Reid heeft zo’n beetje iedereen verloren die haar dierbaar is. Vandaar ook dat zij wegvlucht van Wells, een landelijk stadje in noordwestelijk Connecticut. Bill Clegg stelt June Reid centraal in zijn roman, maar dat neemt niet weg dat hij een kijkje neemt in de levens van andere personen.
De vermoedelijke gasexplosie in June’s huis vindt plaats op de ochtend dat haar dochter Lolly in het huwelijk zal treden met Will. Om die reden slapen ook haar huidige partner Luke en haar ex-man Adam in het huis. Als het huis explodeert en in de hens gaat is iedereen binnen, behalve June. Zij overleeft, maar was liever ook in de vlammenzee ten onder gegaan. June lijkt dus reddeloos verloren, maar dat geldt ook voor June’s vriendin – en Luke’s moeder – Lydia. En evenzeer voor de ouders van Will, afkomstig van de Amerikaanse Westkust. Bill Clegg legt een fijnmazig raster over het geheel van de relaties; verbindt ze met elkaar, maar isoleert hun persoonlijke gevoelens en drijfveren door zowel Lydia, Wills vader Dale als Silas een eigen stem te geven. Gaandeweg komt de lezer erachter wat hen werkelijk verbindt; gezamenlijk vormen zij een archetypische familie.
June’s vlucht naar de Westkust, naar de kust bij Seattle, drijft haar ongewild in de armen van Wills ouders. Bij toeval – of eigenlijk niet – vinden de nabestaanden elkaar terug in het Moonstone-hotel, gelegen aan de Stille Oceaan. Bill Clegg schrijft ze vaardig naar elkaar toe. Dan kan de vraag uit de boektitel eindelijk beantwoord worden.
Bill Clegg is niet onbekend met het vertellen van een mooi, intens verhaal. Voordat hij afkickte was hij namelijk een succesvolle literair agent, wat dan ook een ideale leerschool is voor een zich ontwikkelend schrijverschap. Zo bezien is Heb je ooit familie gehad een proeve van bekwaamheid. In een stijl zonder franje, maar met volop aandacht voor de gevoelens en noden van zijn personages vervlecht hij de levens van gewone mensen zoals jij en ik. Gewone mensen die een onbeschrijfelijke tragedie moeten confronteren en daar ooit – of nooit – overheen zullen komen. Heb je ooit familie gehad gaat uit van een hartverscheurend gegeven, maar is in al zijn medemenselijkheid een hartverwarmende vertelling.
Wiebren Rijkeboer
Bill Clegg – Heb je ooit familie gehad. Vertaald door Ralph van der Aa. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam. 270 blz. € 19,99.
