14/02/2016

De vreugde van anderen

Ik was achtereenvolgens facturentikker, chemicaliënverpakker, advertentieverkoper, uitgever, effectenhandelaar, reisagent, drukker, gebouwbeheerder en schuldhulpverlener. En af en aan roadie, drummer, barman, kok, glazenwasser, schoonmaker en tuinman. Dus ik heb zo het een en ander van verschillende werelden gezien. De, niet eens bittere, conclusie: overal staat eigen belang voorop, raadpleegt men voor een beslissing eerst de alternatieve agenda. Inmiddels ook bij de idealisten van de jaren zestig, zeventig, tachtig. Dus waarom zou het anders zijn in de culturele sector, in de schrijverij? (ja, er zijn uitzonderingen. Een grote lantaarn vereist.)

Het vergt een sterk gestel, een flexibele geest om je daar enigszins in te handhaven. Een naïef doorzettingsvermogen, een ongebreideld enthousiasme, een slechts door de dood te beëindigen geloof in de goede afloop. Hetgeen voor menigeen ‘succes’ betekent. Vaak wordt dat vertaald naar goede verkoopcijfers, naar het aan tafel mogen verschijnen bij hét tv-programma met die presentator op ratelbandbreedte. Hij die het een na het ander up laat poppen, waartegen niemand durft te zeggen: ‘Zo is het wel een keer genoeg!’ Geen wonder dat je dan in de illusie gaat geloven, dat je denkt de culturele maatstaf te zijn, ‘ons aller leraar’.

Ja, ik ben naar aanleiding van de verschijning van de roman Vogeljongen bij een aantal radioprogramma’s geweest – waarbij vooral gefocust is op het autobiografische karakter – en er staat nog van alles op stapel, maar het ware succes is ditmaal elders te vinden. In de vreugde die het aan anderen blijkt te geven. Hoe beperkt die schaal ook is. Juist in dat detail is het kleine geluk voor de schrijver te vinden.

Een man aan de bar vroeg of hij het juist aan een vriend overhandigde boek even mocht inkijken. Vervolgens bleef hij pagina na pagina lezen – hetgeen bij mij tot behoorlijke onrust leidde – en vertelde een dag later dat hij twee exemplaren had gekocht. Een lezeres van het eerste uur maakte met haar man in serie etalagemateriaal. De Duitse vertaler gebruikte het werk als therapie na het overlijden van zijn vrouw. Daarnaast is hij erdoor zelf weer aan het schrijven gegaan. De vertaalster naar het Engels zag je groeien in de tekst, mede door de fijne commentaren, de weinige aanmerkingen van meelezer Graham Swift. Van wie u – we blijven enthousiasmeren – beslist in april de nieuwe roman Moeders zondag dient te lezen. (Eind deze maand in het Engels. Mothering Sunday. Een overweldigende, zinnelijke ervaring.)

Een oude buurtgenoot, een begenadigd hovenier, kon zich heel erg goed in het tijdsbeeld herkennen, was blij dat er iets van zijn jeugd was vastgelegd. Een documentairemaker en een psychologe schrap onderzoekster waren blij met een boek ‘van binnenuit’ geschreven betreffende het locked-in syndroom. Een chef bedacht na lezing een bijpassend menu voor een literaire lunch. Diverse boekhandelaren raadden het boek persoonlijk aan.

Stiekeme Wereldtijdschriftachtige genoegens beleefde ik afgelopen week aan het ronddelen van posters aan boekhandelaren met verschillende wervende teksten, voordeel van een boek met veel aanknopingspunten. In de regio Haarlem met de zin: ‘Spannende roman over het internaat Hageveld in de jaren zeventig.’ In de dorpen om mij heen met: ‘Inspirerende roman van Zaanse auteur.’ In de buitenwijken van Amsterdam: ‘Roman over een Amsterdamse nieuwbouwwijk in de jaren zestig en zeventig.’ In Amsterdam-Zuid en Amstelveen: ‘Roman over een verzwegen Joodse identiteit.’ Dit alles ondersteunt met – vaak onderschat – stukken in de lokale media.

De enige echte boekhandel in de wijk in Amsterdam-west waar de jeugdstukken zich afspelen heeft ‘niet zo’n interesse in het boek omdat ik een keer tierend de zaak uit ben gelopen’. Een fijn professioneel argument. Ben denkelijk minstens tien jaar daar niet geweest, kan me alleen wat irritatie herinneren.

Nieuw-West herbergt toch 146700 bewoners volgens Amsterdam in cijfers 2015. Een op de tien graag! Mag ik daarom verschijnen bij alle praatprogramma’s, ratelende presentatoren neem ik op de koop toe. Ik wil graag dat de dichtbij gelegen onvolprezen boekhandel Minerva op de Koninginneweg 229 ervan profiteert.

Guus Bauer