Huisarrest met enkelband

De gevierde Amerikaanse schrijver Jess Walter (1965) viel in Nederland vooral op met de epische roman Schitterende ruïnes, een ingenieus gecomponeerd mozaïek over liefde en eeuwige roem waar Walter af en aan vijftien jaar aan heeft gewerkt. Liefhebbers van zijn vloeiende stijl kunnen nu hun hart ophalen met twee novelles in één band. In Smoor, als in verliefd, maar ook zeker als in verstikkend, heeft een schrijver (die nog net op tijd voor zijn vijfenveertigste zijn ‘droombaan’ heeft geaccepteerd, namelijk het in een team schrijven voor een soapserie) een oog laten vallen op een jonge actrice van Vlaamse afkomst. Haar Engels is vrijwel accentloos wanneer ze acteert, maar in de privé-omgang kan ze bijna niet uit haar woorden komen en ligt natuurlijk spraakverwarring op de loer. Waarbij de romanschrijver, nu eenmaal met een hoofd vol verbeelding, de signalen van de actrice ook op welhaast romantische wijze verkeerd interpreteert.

smoor slipstreamCommunicatie is per definitie confusie, maar onbegrip kan vooral in de Amerikaanse aanklaagcultuur heel gevaarlijk kan zijn. Walter stelt de actrice en de fijn gesjeesde romanschrijver lijnrecht tegenover elkaar, al leven ze beiden in de schijnwereld van de gespeelde emoties. Zij acteert gevoelens en de schrijver diept ze voor haar op.

En hoewel zijn baan met zich meebracht dat hij soms tenenkrommende dialogen moest schrijven, was hij blij dat hij het geheim van ‘kwaliteitstelevisie’ had ontdekt: alles wat je bij een fatsoenlijke roman schrapte – het evidente en sentimentele, het gekunstelde en het voorspelbare, het melodramatische – is precies geschikt.

Maar dat wil niet zeggen dat buiten werktijd er ook maar iets van hoeft te blijven hangen. Hun werelden zijn eigenlijk vreemd voor elkaar, zeker dat van de kluizenaar/schrijver voor de actrice van de wereld. De schrijver citeert uit zijn hoofd uit het verhaal ‘De doden’ uit de bundel Dubliners van James Joyce. (In het Engels is het effect groter vanwege het enkel- en meervoud van ‘Death’.) Een scène die de schrijver dronken en wel voor het huis van de actrice maakt, levert hem huisarrest en een enkelband op, én ook nog verwijdering uit het schrijversteam. Praten met ex-collega’s is uit den boze. De zogenaamde ‘restraining order’ die te pas en te onpas wordt opgelegd.

Walter trekt het onbegrip over de wereld van de schrijver mooi door. De advocate van de ex-scenarist kent Joyce ook niet en denkt dat hij het heeft over een handboek over stalken! Maar is het eigenlijk geen (wat ongelukkige) zegen? Nu heeft hij eindelijk het isolement gevonden, weliswaar onder dwang, en hij wordt er bij tijd en wijlen helemaal gek van, maar het zet hem weer aan het werk aan zijn roman. Hij heeft jaren niet zoveel vooruitgang met het project geboekt als sinds hij zijn schrijfcel heeft gevonden. En dan komt er via via nog een onbeholpen, maar wel eerlijke brief van de actrice waardoor haar gedrag voorheen duidelijk wordt. Hij is een sentimentele man van goede wil en haalt nog een mooie stunt uit. Smoor is een rijke, goed geschreven novelle.

Net als Slipstream, de tweede in de bundel. Normaal loop je, net zoals bij een verhalenbundel, gevaar dat de verschillende stukken door recensenten tegen elkaar uit worden gespeeld. Maar zelden vind je verzamelaars met teksten van een vergelijkbaar niveau. Maar met twee novelles in een band is dat risico natuurlijk niet zo groot.

Een jonge vrouw neemt na enige tijd weer contact op met een oude geliefde, een eeuwige rocker, lid van een bandje dat zo’n beetje elke maand van naam verwisselt en waarvan zo langzaam het ‘we gaan op zeker doorbreken’ een beetje pathetisch wordt. Haar moeder verafschuwt de twaalf jaar oudere jongen, maar hij is mooi, lekker gek en goed in bed. De vrouw heeft behoefte aan zijn ongecompliceerdheid. Er is bij haar borstkanker geconstateerd. Ze gaan met zijn oude auto de highway op, gewoon om even op de vlucht te zijn. Walter weet het gevoel van ‘on the road’ te zijn in amper dertig pagina’s sterk samen te ballen. En ook de dunne lijn van wat wel en niet te zeggen bij een dergelijke zieke voelt hij haarfijn aan. Het is wrang komisch dat een van de hippieachtige vrienden van de gitarist de broodmagere vrouw allerlei adviezen geeft over hoe om te gaan met haar verslaving, ervan uitgaande dat ze een junkie is.

Twee novellen over de rare kronkels die de liefde kan bewandelen. Een sterke start van de nieuwe reeks ‘Nova Novella’.

Guus Bauer

Jess Walter – Smoor / Slipstream. Vertaald door Paul Bruijn. Marmer, Baarn. 90 blz. € 9,95.