De achternaam Pancake is geen grappig bedoeld pseudoniem; Breece Dexter John Pancake is de ware naam van deze waarachtige schrijver. Maar treurig voor hem en spijtig voor ons: hij leefde slechts een kort leven. Op 26-jarige leeftijd schoot hij zichzelf overhoop met een geweer. Wat rest is een serie korte verhalen, gebundeld in The stories of Breece D’J Pancake, en nu vertaald als Vossenjagers; wat rest is een serie fantastische verhalen.

pancake vossenjagersPancake groeide op in de armetierige heuvels van West Virginia, een kleine staat ingeklemd tussen Ohio, Virginia, Pennsylvania en Kentucky. Een typische mijnbouw-staat, bevolkt door eenvoudige arbeiders. Pancake, hoewel gestudeerd, was daar een van. Breece Pancake heeft geen grote successen gekend, maar wist wel op 25-jarige leeftijd een kort verhaal gepubliceerd te krijgen in The Atlantic Monthly. Dit verhaal, ‘Trilobieten’, opent de bij Lebowski Publishers gepubliceerde verhalenbundel Vossenjagers, dat het complete oeuvre van Breece Pancake bevat. Pancake voert in zijn sfeervolle verhalen gewone mensen ten tonele, die, kort gezegd, werken, drinken en neuken. Kleine, gehorige appartementen, roestige auto’s en ruige kroegen zijn de decors waarbinnen Pancake’s rauwe verhalen zich afspelen. Hij weet donders goed waaraan een goed verhaal moet voldoen: een met de deur in huis vallend begin, waar de lezer ruw kennismaakt maakt met de personages; een wat raadselachtige plotontwikkeling; en dan een rauw en confronterend einde. Rauw en soms gewelddadig, maar ook met een zicht op de hoopvolle toekomst, af en toe. Zijn mentor John Casey omschrijft het in zijn nawoord bijzonder treffend: ‘een van de thema’s van het leven en de verhalen van Breece is de ombuiging van geweld naar zachtaardigheid.’

Twaalf verhalen telt Pancake’s volledige legacy. Zij vertellen steevast het verhaal van een arme sloeber die zich staande probeert te houden tussen drinkers, gokkers en ploeteraars. Ze leven in geïsoleerde gemeenschappen, weggestopt in de heuvels, rivierflanken en hollers van West Virginia. Openingsverhaal ‘Trilobieten’ beschouwt een jonge knaap die zich heeft bekwaamd in het opsporen van fossielen uit historische tijden, achtergebleven in de sedimenten van de opgedroogde rivier de Teays, maar die ook de zorg heeft over de familieboerderij die onder zijn verantwoordelijkheid valt omdat zijn vader op het land ineen zakte en stierf. Je voelt de zinderende hitte die uit de velden opstijgt, terwijl Pancake onderwijl heen en weer schakelt tussen het treurige nu en de vader die sterft. Beschadigd zijn zijn personages. Of het nu boerenzonen, mijnwerkers, stuurlui op een riviersleepboot, automonteurs, moordlustige rijders op de sneeuwploeg of kroegvechters zijn; ze zijn beschadigd, vereenzaamd. Breece Pancake beschrijft hun levens van binnenuit; hard maar niet hardvochtig. Vol compassie en mededogen, zoals de arme boer Hollis in ‘Eerste winterdag’ wiens boerderij een aflopende zaak is en hij daarnaast de zorg draagt voor zijn behoeftige moeder en dementerende vader. En hier, aan het slot, is die zachtaardigheid:

De sneeuw verduisterde de zon, en begeleid door het geneurie keerde het dal in zichzelf, stil als een uur van gebed.

Hoewel de term Dirty Realism pas in 1983 gemunt werd (door Bill Bryson in Granta) zijn de verhalen van Breece Pancake zonder meer onder deze noemer te scharen, ook al maakte hij al in 1979 een einde aan zijn leven. Had Pancake niet de hand aan zichzelf geslagen dan had voor hem naar alle waarschijnlijkheid een gelijksoortige reputatie in het verschiet gelegen als die van een gigant als Raymond Carver. Naast Carver doemen, vanwege de rauwheid van het bestaan en de treurige lotsbeschikking, eveneens vergelijkingen op met de verhalen van Kevin Canty en George Saunders. Breece Pancake bevindt zich in goed gezelschap; zijn verhalen zijn Dirty Realism avant la lettre – en even hartverwarmend als hartverscheurend. Vossenjagers is een schitterende bundel.

Wiebren Rijkeboer

Breece D’J Pancake – Vossenjagers. Vertaald door Johannes Jonker. Lebowski Publishers, Amsterdam. 180 blz. € 19,99.