Een brief om te herlezen en nog eens te herlezen

Amber, zo heet de dochter van Abdelkader Benali en zijn vrouw Saida. Amber, een naam die met zorg is uitgekozen. Amber, een naam die zowel in Marokko als in Nederland voorkomt. Brief aan mijn dochter is geschreven voor en aan deze dochter. ‘In een tijd waarin mails langer dan een paar regels uitzonderlijk worden biedt de brief mij de mogelijkheid mij aan jou te verbinden, want wat is een brief anders dan een reddingsboei bij een sprong in het diepe.’

Abdelkader Benali Brief aan mijn dochterAbdelkader Benali begint zijn brief, na veelvuldig uitstelgedrag, net voor de geboorte van zijn dochter. ‘Jij bent er nog niet, en toch ben je er wel. In afwachting van de levensvoorstelling maken we een nieuwe ruimte.’ Benali schrijft in een associërende stijl over wat er in zijn eigen leven allemaal zal gaan veranderen met de komst van een nieuwe wereldburger. Maar daarnaast reflecteert hij op zijn eigen leven tot dusver, vertelt hij over zijn afkomst, het leven van zijn ouders, en over zijn ontmoeting met de moeder van Amber, Saida. Benali gebruikt daar soms alledaagse woorden voor: ‘Driekwart liter urine wordt middels een buisje uit je moeders lichaam gekatheterd.’ Terwijl hij een paar bladzijden verder de meest poëtische woorden ooit voor het beschrijven van een bevalling heeft genoteerd.

Brief aan mijn dochter is een eerlijke brief. Benali spaart zichzelf en zijn ouders niet. Zo schrijft hij over de kloof tussen de verschillende generaties. ‘Feitelijk is er een gat van veertig jaar tussen jou en mij. Ik denk echter dat de kloof breder en dieper is, figuurlijk gezien is het er misschien zelfs een van millennia; het is de kloof tussen oraal en schriftelijk, tussen digitaal en de cloud. […] Daar kwam het kruisje, en tussen jouw grootmoeder en mij voelde ik die kloof die met geen pen te beschrijven is.’ Benali analyseert het generatieverschil diepgravend.

Daarnaast is Brief aan mijn dochter een boek over geletterdheid en het schrijverschap van Benali. ‘In het schrijven kon ik kwetsbaar zijn, vallen en opstaan en succes behalen, zonder er de hoge prijs voor te betalen die sommigen van mijn leeftijdsgenoten betaalden.’ Want ‘Door verhalen te smeden ontdekken we wie we zijn en wat we willen. De volgende stap is om het in de werkelijkheid waar te maken. Literatuur helpt daarbij, biedt instructies voor een beter leven.’ En wat voor literatuur geldt, geldt volgens Benali ook voor de kunst in het algemeen.

Brief aan mijn dochter is daarmee veel meer geworden dan een ‘gewone’ brief aan een kind. Brief aan mijn dochter is allereerst een rijk boek waarin Benali onze hedendaagse maatschappij scherp onder de loep neemt, maar uiteindelijk is het vooral een boek dat hoop biedt. ‘Maar angst staat haaks op wat wij voelden toen jij in ons leven kwam.’ Benali voegt door dit boek een extra dimensie toe aan het ouderschap. Dit is een boek om te herlezen en nog eens te herlezen.

Cilla Geurtsen

Abdelkader Benali – Brief aan mijn dochter. De Arbeiderspers, Amsterdam, 172 blz. € 15,-.