Dat wij zijn voor altijd met z’n drieën

Jakob had zich z’n zomervakantie wel anders voorgesteld: aangezien z’n moeder liever een romantisch tripje met haar nieuwe vriend onderneemt, wordt Jakob zonder pardon naar z’n Griekse vader Yiannis gestuurd. Een vader die hij overigens al vier jaar niet meer gezien heeft. Dat vader en zoon elkaar niet echt kennen en er slechts met moeite wat schutterige zinnen volgen, blijkt voldoende uit de verhaallijn, maar wordt geregeld expliciet herhaald:

Hij is geen prater en jij bent geen prater, maar voor de rest zijn er weinig overeenkomsten tussen jullie te ontdekken, en op dit moment voelt het dan ook alsof die man naast je totaal niet jouw vader is. En jij dus ook niet zijn zoon.

samson eilanddagenEilanddagen bevat wel meer van die uitleggerige passages. Reflecties zou je ze met wat goede wil kunnen noemen; hoe het ook zij, ze halen het gezapige vertelritme nodeloos onderuit. Tevens is het even wennen aan het – overigens consequente gebruik – van het jij-vertelperspectief, dat de betrokkenheid van de lezer overigens sterk verhoogt. Jakob overtuigt als begenadigd observator van – veelal onuitgesproken – gedachten en gevoelens. Een begenadigd stilist is Samson (nog) niet, maar gaandeweg vindt hij de geijkte vorm om Jakobs besognes te verwoorden.

Na een wat moeizame acclimatisatie – Jakob brengt z’n dagen al strips lezend op z’n bed door – maakt hij kennis met Michális, die Jakob nog van vroeger kent. Deze ontmoeting keert de vakantie ten goede; al snel ontstaat een hechte vriendschap tussen beide jongens die samen het eiland verkennen. Michális – Miech – is de eerste die de liefde introduceert. Hij is nog steeds stapel op Puck, z’n vakantieliefde van vorig jaar. Wanneer Puck eerder dan voorzien op het eiland arriveert, kantelen de verhoudingen vrij snel. Jabok is met z’n twaalf jaar nog echt een kind; de dertienjarige Miech eveneens, maar dat verandert in het bijzijn van Puck. Met z’n drieën zijn ze, elke dag:

‘Ik bedoel dat wij gaan nooit meer uit elkaar,’ legt hij uit. ‘Nooit meer. Dat wij zijn voor altijd met z’n drieën.’

Samson brengt Jakobs groeiproces knap in beeld: de uitbundige Miech en Puck halen de onzekere, voor sommige mensen haast onzichtbare Jakob uit z’n schulp. Kinderen zijn het nog, die elkaar geheimen vertellen, de slappe lach krijgen en wensen dat ze voor altijd bij elkaar kunnen blijven:

Eilanddagen. Verjaardagen. Droomdagen. Je hebt je nog nooit in je leven zo ontzettend gelukkig gevoeld – dat is een sprankelend feit – en tijdens deze wonderlijke dagen lijkt het wel alsof alles mag.

Het venijn zit ‘m zoals wel vaker in de staart. Een achteloos toegevoegd zinnetje – lijkt het wel alsof alles mag – luidt het begin van grote veranderingen in. Er worden grenzen overschreden in de toch al onevenwichtige driehoeksverhouding en plots moet het drietal de verregaande consequenties van z’n daden onder ogen durven zien. De volwassenen – tot nog toe vooral op de achtergrond aanwezig – fungeren niet bepaald als toonbeelden van verantwoordelijkheid. Toch kan Jakob bij z’n vader terecht voor een gesprek van jongen tot man, het ultieme bewijs van hun sterk gegroeide relatie.

Haast ongemerkt evolueert Eilanddagen van een behoorlijk braaf jeugdboek naar een complexe roman met zinderende pagina’s vol onderhuidse spanning. Dat is een behoorlijke tour de force op nauwelijks 166 pagina’s, maar Gideon Samson is er dankzij een strakke compositie feilloos in geslaagd. Niet slecht voor een verhaal dat nogal traag op gang komt, maar zich vervolgens erg snel ontwikkelt, zonder daarbij aan authenticiteit in te boeten.

Net zoals in Zwarte zwaan (2012) wrikt Samson de – overigens arbitraire – grenzen tussen jeugdboek en adolescentenroman genadeloos open, verhaalt hij over vroegwijze kinderen die de gevolgen van hun daden onder ogen moeten zien. Eilanddagen is minder uitzichtloos dan z’n voorganger, minder dramatisch ook, maar ontwikkelt zich gaandeweg tot een intens verhaal dat nog een tijdlang blijft nazinderen.

Jürgen Peeters

Gideon Samson – Eilanddagen. Leopold, Amsterdam. 166 blz. € 14.99.