Historische roman

Edwin Winkels is een Nederlandse journalist die in Spanje woont. Hij is regelmatig op tv te zien omdat hij graag aan tafel aanschuift bij babbelzieke presentatoren van sportprogramma’s. Winkels schrijft vanaf 2013 ook romans. Het oog van de orkaan is zijn derde roman alweer. En het is, zoals de genreaanduiding op de kaft expliciet aangeeft een historische roman. Een historische roman: fictieve personages bevinden zich in een omgeving die tegen de werkelijke, waargebeurde geschiedenis aanschurkt.

winkels oog van de stormVoorts mag verondersteld worden dat Winkels zijn reisbeurs van het Nederlands Letterenfonds goed besteed heeft. Althans, gezien het feit dat hij zich verregaand verdiept heeft in de historie van de Mississippi-delta, is deze stelling gerechtvaardigd. Winkels gaat gedegen te werk. Dat is een compliment, maar het staat te bezien of dat een sterke roman oplevert. Ik vraag mij dat inderdaad af.

Het oog van de orkaan begint op de Canarische Eilanden in de achttiende eeuw als de familie Serpas emigreert naar Amerika. Zij landen na een reis vol ontberingen aan in de Mississippi-delta en zullen daar eeuwenlang verblijven. Winkels verduidelijkt dit met een vader-zoon-kleinzoon-stamboom in het begin van de historische roman. Het oog van de orkaan is verdeeld in vier hoofdstukken, die zich in verschillende tijden afspelen. Telkens staat de grootvader-kleinzoon-relatie centraal. Dat begint in 1825 als Amaro Serpas vijftien is geworden en van zijn opa Isidro zijn eigen jachtgeweer krijgt. Zij wonen in de bayou Terre aux Boeufs, een moerasgebied ten zuiden van New Orleans, aan de ene kant begrensd door de machtige en wispelturige Mississippi-rivier, aan de andere kant door de dreigende Golf van Mexico met zijn verwoestende orkanen. Even handig als de familiestamboom – en een service aan de lezer – is het afgedrukte kaartje van dit gebied. De familie Serpas zal dit gebied namelijk nooit verlaten.

In 1825 vertelt Opa Isidro zijn kleinzoon Amaro over diens vader Martin, die niet meer onder de levenden is. Hij is doodgeschoten in de oorlog die de Verenigde Staten voerde tegen de Engelsen (1775-1783). En dat principe – opa vertelt kleinzoon – houdt Winkels, in verstreken tijd gemeten, consequent vol. Zo beleven we de avonturen van Lorenzo die opa Amaro vertelt aan kleinzoon Lucas; vervolgens zijn we getuige van Lucas’ vertellingen aan kleindochter Marie; en tot slot leeft de lezer mee met de geschiedenislessen die oma Marie doorgeeft aan kleindochter Catarina. Inmiddels zijn we dan aanbeland in 1965 – een moment dat het bayou-gebied voor de zoveelste keer bedreigd wordt door storm en overstroming. Winkels brengt daarmee – via de familie Serpas – verleden en heden samen.

Je zou zeggen: een prima roman. Maar het boek komt niet eenvoudig op gang. Heel lang blijft de auteur hangen in het vertelde verleden; het verhaal wordt verteld als een gepasseerd verleden, en niet als een actueel, handelend heden – wat de betrokkenheid van de lezer op afstand zet. Jammer. Het lijkt er bovendien op, dat gevoel bekruipt mij echt, of Winkels na bestudering van de historische literatuur dit als het ware kopieert en er vervolgens een paar fictieve personages in verstopt, alsof er dan zomaar een levende, bruisende roman ontstaat. Ik denk eigenlijk van niet, maar Winkels onderneemt een dappere poging. Waardering moet dan ook worden uitgesproken over de gedegen research en de historische wetenswaardigheden – een eenvoudig voorbeeld daarvan is de herkomst van het woord ‘jazz’. Interessant, en niet alleen dat. Als ervaren americana-liefhebber – en ook bezoeker van het gebied dat Winkels beschrijft – kom ik dan ook veel nieuwe dingen te weten. Dat is wat mijzelf betreft een compliment waard. Iets minder te spreken ben ik over spanwijdte van de roman; het literaire gehalte; de verdieping van personages, tijd en ruimte – het gegrepen worden door de impact die een roman kan hebben. Dat heb ik bij Het oog van de orkaan helaas niet beleefd.

Samenvattend: waardering voor de historische waarde die een Nederlandse auteur aan de Amerikaanse geschiedenis ontleent – die van New Orleans en de daar aan ondergeschikte rivierdelta; maar daarbij wel de constatering dat dat niet per se een goede roman oplevert; Het oog van de orkaan is aangenaam leesvoer.

Wiebren Rijkeboer

Edwin Winkels – Het oog van de orkaan. Uitgeverij Brandt, Amsterdam. 300 blz. € 18,50.