Recensie: Elizabeth Brundage – Alles houdt op te bestaan
Een draak van een literaire thriller
De aanbevelingen zijn niet mis, al moet wel gezegd dat deze van verdachte bronnen komen: zowel de befaamde Gary Fisketjon, redacteur bij Alfred A. Knopf als de momenteel veelbesproken hoofdredacteur van Hollands Diep, Robbert Ammerlaan, steken nadrukkelijk de loftrompet over de derde roman van Elizabeth Brundage. De beide mannen, respectievelijk Brundage’s Amerikaanse en Nederlandse uitgever, spreken de lezer direct aan middels een ronkende brief in de binnenflappen van het voor- en achterplat. Persoonlijk vind ik het wat over the top om op deze manier een boek aan de man te brengen; ik loop er niet warm voor. Ik ben het bovendien niet eens met de van superlatieven druipende ‘meninkjes’ van de heilige heren hoofdredacteuren. Ik zie dat totaal anders. Ik vind Alles houdt op te bestaan namelijk een draak van een boek.
Op 23 februari 1979 vindt er een moord plaats in de woning van de familie Clare, in Chosen, upstate New York. Catharine, een jonge moeder van achterin de twintig, wordt door haar man George aangetroffen met een door een bijl doorkliefd hoofd. Hun dochtertje Franny van drie jaar is in de woning tijdens de brute moord. Dit is het vertrekpunt van Alles houdt op te bestaan, waarna Brundage een jaar terug in de tijd gaat, naar begin 1978. Het idee hiervan lijkt mij de lezer mee te nemen – mee te slepen; het is immers een thriller – naar hoe het allemaal zover heeft kunnen komen. Brundage neemt hier maar liefst zo’n 3o0 pagina’s voor; een werkelijk slaapverwekkende aanloop naar de langverwachte eerste aanzet tot enige spannende ontwikkeling. Brundage schuift haar personages, als waren het pionnen op een schaakbord, tergend langzaam heen en weer in een afstandelijk verteld verhaal.
Catherine is ongelukkig in hun primitieve boerderijtje; George is, hoewel docent kunstgeschiedenis aan de lokale universiteit, opportunistisch, onbetrouwbaar en overspelig. Zij hebben de boerderij voor een lage prijs gekocht omdat de vader en moeder van Cole, Wade en Eddy Hale er zelfmoord pleegden. De broers blijven echter terugkomen in de ouderlijke woning; de 14-jarige Cole is de oppas van Franny, Eddy sluit vriendschap met Catherine. Eddy heeft ook een vriendinnetje, de wat weirde Willis. Maar Willis op haar beurt onderhoudt een nogal ongezonde relatie met George. Brundage zet George aldus neer als een bijzonder onsympathiek heerschap. Voorspelbaar. George is ook nog eens intimiderend tegen Justine, samen met eco-hippie Bram vrienden van George en Catherine. En zo kabbelt het voort. De enige echte verwondering die dit gedeelte van de roman – zich afspelend tussen begin ’78 tot 23 februari ’79 – bij mij oproept is dat Willis een T-shirt draagt van Guns N’ Roses. Guns N’ Roses werd in 1985 opgericht en bracht in 1987 hun eerste plaat uit. Tja, dan wil het bij mij niet meer lukken.
Als we na honderden pagina’s weer zijn aanbeland bij het begin van roman, namelijk bij de dood van Catherine, wordt het verhaal eindelijk wat spannender, maar ook rommeliger. Een voorbeeld. Willis en Eddy verlaten de dag na de moord op Catherine Chosen en gaan op weg naar San Francisco. Ze overnachten twee dagen in Pennsylvania en zijn dan nog een aantal dagen onderweg naar Frisco, waar ze daar eenmaal aangekomen ‘een tijdje’ in een oud motel logeren. Ze vinden daarna een huurwoning en Eddy vindt nog weer later een baantje als blazer in een begrafenisorkestje: ‘Ze geven hem een pak. Hij wast het overhemd elke avond op de hand.’ Zijn oom Rainer verstuurt hem vanuit Chosen artikelen uit de krant over de moord op Catharine. Als sheriff Travis Lawton in de week na de moord op Catherine – zij moet dan nog begraven worden – Rainer bezoekt om te vernemen waar Eddy is gebleven, blijkt Eddy al dat baantje bij de fanfare te hebben! Al die belevenissen van Eddy sinds zijn vertrek uit Chosen, je denkt algauw aan maanden, blijken zich dus allemaal binnen een week te hebben afgespeeld. Volstrekte lariekoek; slecht gecomponeerd en slecht geredigeerd.
En nog erger: ik begin nogal te twijfelen aan mijn eigen oordeelsvermogen als figuren als Fisketjon en Ammerlaan himmelhoch jauchzend zijn over zo’n middelmatige roman. Onbegrijpelijk dat zij zich zo vierkant achter dit boek opstellen. Voeg bij het obligate verhaal en het totale gebrek aan spanning de smakeloze omslag, waarmee overigens de meeste zelfbenoemde literaire thrillers tegenwoordig opgezadeld worden – een plaag is het -, en het drama van de mislukking is compleet. Geen literatuur, geen thriller; geen literaire thriller.
Wiebren Rijkeboer
Elizabeth Brundage – Alles houdt op te bestaan. Vertaald door Lucie Schaap en Maaike Bijnsdorp. Hollands Diep, Amsterdam. 476 blz. € 19,99.
