Recensie: Nicola Yoon – Alles wat je lief is
Alleen met je hart zie je helder
De achttienjarige Madeline Whittier lijdt aan SCID, oftewel de ‘bubble-babyziekte’. Ze blijkt zowat ‘voor de hele wereld’ allergisch, waardoor ze al zeventien jaar het huis niet is uit geweest. Haar moeder, overigens ook arts, en fulltime verpleegster Carla zijn haar enige contactpersonen. Als belevende ik-verteller spreekt Madeline de lezer rechtstreeks aan; een wat doorzichtig narratologisch trucje om empathie op te wekken, maar de uitwerking weet aanvankelijk wel te overtuigen.
Via het wat cliché-gegeven van de ‘nieuwe buren’ komt er verandering in Madeline’s sociale isolement. Met medeweten van verpleegster Carla leert ze de knappe buurjongen Olly beter kennen. Het kost Yoon vooral erg veel tijd om de voorzichtige toenadering tussen beide getormenteerde adolescenten te beschrijven, en dat levert lang niet allemaal boeiend proza op. Wanneer Carla een korte ontmoeting regelt, laait het vuur hoog op. De eens zo voorzichtige Madeline evolueert tot onbesuisde adolescente, die bereid is om grenzen te overschrijden voor de liefde, en dat kan niet zonder gevolgen blijven. Yoon grossiert in een keur aan metaforen, vergelijkingen en expliciete beschrijvingen om Madeline’s comin-of-age en haar hang naar ‘het echte leven’ te verbeelden, en dat gaat al snel vervelen:
Dan doe ik mijn ogen dicht om de balans op te maken, want zo’n sprong van een rots voelt als een cruciaal moment waarbij je de balans hoort op te maken. Maar gek genoeg merk ik dat ik niet te veel wil nadenken. Ik wil net als Olly gewoon springen.
Stilistisch begeeft Yoon zich sowieso in een schemergebied tussen de oppervlakkige chick lit en meer gestileerde young adult. Haar taal is eenvoudig, maar niet per se simplistisch. Storend is wel de descriptieve schrijfstijl: hoewel Madeline als ik-verteller uit eigen ervaringen spreekt, ontstaat geen doorleefd verhaal. Eenzelfde opvallende euvel treedt op wanneer Olly via flashbacks over z’n agressieve vader verhaalt. Deze terugblik leest slechts als een gelikt verhaal, zonder enige diepgang. Yoon herleidt de complexe maatschappelijk-sociale problematiek tot één enkele oorzaak, met een oppervlakkig zijlijntje tot gevolg. De figuur van Olly wordt sowieso nauwelijks uitgediept: hij blijft een vlak, statisch personage en is daardoor compleet oninteressant als karakter. Dat het voortkabbelende, vlakke verhaaltje aan het einde een geheel onverwachte, overrompelende wending krijgt, is dan ook een aangename verrassing. Toegegeven, het effect werkt slechts eventjes choquerend en verhelderend, want opnieuw slaagt Yoon er niet in deze wending ten volle uit te buiten en als waardige afsluiter te componeren. Deze passage heeft te weinig diepgang, maar wordt eveneens onvoldoende functioneel in de roman verwerkt, waardoor het dramatische effect snel weer wegebt.
Tal van doorzichtige humoristische scènes en opmerkingen lijken vooral het evenwicht te moeten bewaren, zodat Alles wat je lief is geen kommer-en-kwel pur sang wordt. Behalve het chronologische verhaalverloop, integreert Yoon ook mailtjes, dagboekaantekeningen, tabellen met informatie over Madeline’s gezondheidstoestand en Madeline’s lijstjes met ‘technieken om de tijd te doden’. Het resulteert in een behoorlijk goed uitgewerkt mozaïek van tekstsoorten en –genres, waardoor Alles wat je lief is structureel boven de middelmaat uitstijgt. Minder geslaagd zijn de talloze verwijzingen naar De kleine prins, Madeline’s lievelingsboek, waaruit in menige young adult duchtig geciteerd wordt.
De thematiek van ziekte, lijden en dood is geen nieuwigheid in young adult, getuige recente uitgaven als Een weeffout in onze sterren van John Green, Ik + Earl + de stervende Rachel van Jesse Andrews of Het kankerkampioenschap voor junioren van Edward van de Vendel. Auteurs dragen expliciet de boodschap uit dat ziekte en dood bij het leven horen. Het zijn beproevingen die adolescenten al dan niet horen te overwinnen, en daar kunnen ze maar beter snel aan wennen. Nicola Yoon lieert het ziekteproces aan de eerste verliefdheid en coming-of-age van haar protagoniste; niet bepaald een toonbeeld van originaliteit. De oppervlakkige uitwerking en het gebrek aan stilistische diepgang zorgen voor een doorsnee-verhaaltje, dat snel wegleest, maar nergens echt beklijft.
Jürgen Peeters
Nicola Yoon – Alles wat je lief is. Querido, Amsterdam/Antwerpen, 320 blz. € 16.99.
