Als lijk erg geslaagd

Eerder dit jaar trad Jente Posthuma op bij de A.L. Snijders Show tijdens Zomerzinnen in Amen. Haar debuut moest nog verschijnen. Het was een vlak optreden dat niet bijzonder veel indruk achterliet. Nu Mensen zonder uitstraling in de winkel ligt, moet gezegd worden: het boek is veel beter dan uit het optreden bleek.

mensen zonder uitstralingDe verschillende hoofdstukken van het om onduidelijke redenen in paarsblauw gedrukte boek vertellen delen uit het leven van de ik-persoon. We zien haar in het ene hoofdstuk als meisje, in het andere als aankomend schrijfster of als dertiger met kind. Posthuma schiet heen en weer in de tijd. De grootste breuk in het leven van de hoofdpersoon is de dood van haar moeder, een actrice die op jonge leeftijd aan kanker overlijdt. Die gebeurtenis tekent, zonder dat het expliciet gezegd wordt, haar verdere leven. Hoe verhoudt ze zich tot haar vader, hoe tot haar minnaars? Waar komt die afschuw over mensen die hoorbaar eten vandaan? Waarom luk het haar niet om een echte roman op poten te zetten.

Posthuma vertelt op een laconieke wijze: er wordt niet sentimenteel gedaan, noch wordt alles gepsychologiseerd, ondanks dat de vader van de hoofdpersoon psychiater is. Het laatste hoofdstuk gaat over het sterven de moeder, maar zelfs dat weet Posthuma indrukwekkend licht te houden. Eerder in de roman heeft de schrijfster de lezer op het verkeerde been gezet door een hoofdstuk te beginnen met de zin: ‘”Het is tijd afscheid te nemen,”‘ zei mijn moeder, “want ik ga dood.”‘ Vals alarm voorlopig, want in dat hoofdstuk heeft ze slechts te veel van een ‘bruine taart’ gegeten, waardoor ze nogal raar werd in haar hoofd. Het tekent de schrijfster die weet hoe ze een boek moet componeren.

Er zit gelukkig ook veel ironie in de zinnen, een stijlmiddel dat door veel jonge schrijvers verafschuwd wordt, maar waardoor deze roman wel een continue lichtheid behoudt. Zo heeft de hoofdpersoon een tijdje een vriendje die bij de film werkt, en ook zij krijgt een keer een rolletje. ‘Als lijk vond Thomas me erg geslaagd, omdat ik goed stil kon liggen. Maar ik kon er niet van leven.’ Of neem deze passage over een vriendin: ‘Zelf had ze ADHD en kon ze niet goed focussen. Als ik iets vertelde, moest ik snel praten, zodat ik klaar was voor haar gedachten afdwaalden.’ Het is mede aan dit soort mooie zinnen te danken dat Mensen zonder uitstraling een prachtig debuut is.

Coen Peppelenbos

Jente Posthuma – Mensen zonder uitstraling. Atlas Contact, Amsterdam. 174 blz. € 19,99.

Deze recensie stond eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 2 september 2016.