Recensie: Noah Hawley – Voor de val
Pretentieloos zomerlezen
Noah Hawley timmert als schrijver al een aantal jaren aan de weg. In mijn ogen het succesvolst met de roman De goede vader (2012), dat van Uitgeverij Prometheus het uitgewoonde predicaat literaire thriller meekreeg. Enfin, Hawley (New York, 1967) is ook scenarioschrijver voor film en televisie en in die hoedanigheid beleeft hij momenteel grote successen met de Netflix-serie Fargo. Hawley, zo blijkt, is tamelijk briljant in de dialogen.
De titel Voor de val laat nogal weinig aan de verbeelding over; de roman handelt kennelijk over wat er allemaal vóór de bedoelde val gebeurd is. Toch is dat niet zo; sowieso vangt de roman aan mét de val. De val is het neerstorten van een privévliegtuig in zee. Deze privéjet is op een zomerse zondagavond onderweg van Martha’s Vineyard naar New York City. Het vliegtuig staat tot de beschikking van David Bateman, een mediatycoon met een kantoor op de bovenverdieping van een New Yorkse wolkenkrabber. Hij en zijn vrouw Maggie – en hun jonge kinderen Rachel en JJ – keren na een vakantieperiode terug naar de metropool. De Israëliet Gil is hun persoonlijke beveiliger, aangesteld nadat Rachel jaren geleden gekidnapt is. Medereizigers zijn Ben en Sarah Kipling, een bevriend stel. Ben is een ‘blauwogige haai’ en partner bij een van de vier grote bedrijven op Wall Street. De achtste passagier is de kunstenaar Scott Burroughs, een halve kennis van Maggie en door haar meegevraagd. Samen met de piloot, copiloot en stewardess zijn er in totaal elf mensen aan boord van de Ospry 7ooSL, die binnen zestien minuten na vertrek zal neerstorten in zee:
En alles wat niet vastzat, leek even eindeloos te zweven toen de tijd vertraagde. Een wijnfles, een damestas, een iPhone. Dienbladen met eten langzaam draaiend in de lucht en vervolgens het gekraak van botsend metaal en de spiraalbeweging die Scotts wereld aan flarden scheurde.
Scott Burroughs overleeft, vindt zichzelf terug in zee en hoort een huilend kind. JJ is de enige andere overlevende. Scott, in zijn jeugd een niet onverdienstelijke wedstrijdzwemmer, zwemt in het donker en totaal gedesoriënteerd met JJ naar land. Een wonder geschiedt: hij zwemt naar het oostelijke puntje van Long Island, New York.
Het is nogal onwaarschijnlijk, maar daar is het natuurlijk fictie voor. Tot zover heeft Hawley vaardig beschreven hoe de personages zijn samengekomen in het vliegtuig, en na bekomen te zijn van de schrik van het metafysische, kan de lezer voort met de rest van verhaal: wat is er gebeurd en hoe vergaat het Scott nadien? Als de autoriteiten en de media zich ermee gaan bemoeien, begint het grote speculeren. Hawley laat de media – kranten, tv – de achtergronden uitzoeken van de passagiers. Was Gil een terrorist in vermomming? Had David Bateman levensbedreigende vijanden? Waarom was Rachel indertijd gekidnapt? Was Ben Kipling verwikkeld in een financieel schandaal? En hoe zit het met Scott Burroughs? Hij is immers de enige volwassene die het overleefd heeft. Het leidt tot een heksenjacht op de mysterieuze kunstenaar. Maar Scott Burroughs, nog confuus van het hem overkomen mirakel, duikt onder – wat hem voor de media des te verdachter maakt. Wat Noah Hawley naar ik meen poogt duidelijk te maken is dat het individu het in het huidige technocratische tijdsgewricht altijd aflegt tegen de door de media opgeroepen krachten: wij leven in een tijdperk van trial by media.
Zoals Hawley gaandeweg de roman aankondigt is Scott Burroughs er de man niet naar om zich als een lam naar de slachtbank te laten leiden. Dit culmineert in een fraai gecomponeerde confrontatie tussen onze dappere held en een talkshow host. Ik memoreerde het al: Hawley is ijzersterk in de dialogen. Ondertussen ontvouwt de auteur het verhaal van wat werkelijk de oorzaak is geweest van het neerstorten van de jet. En dat komt uit onverwachte hoek.
Voor de val wordt getypeerd als een New York Times-bestseller en was een Book of the Month (juni) bij Amazon. Lof alom dus. Maar ik kan mij daar niet zomaar achter scharen. Hoewel de vlotte en vaardige pen van Hawley evident is, is het verhaal nogal mager en heeft de roman de diepgang van een theeschoteltje. En o ja, het omslag is ook nog eens tamelijk kneuterig. En toch heb ik mij, in het kader van het pretentieloze zomerlezen, best wel vermaakt met Voor de val.
Wiebren Rijkeboer
Noah Hawley – Voor de val. Vertaald door Carolien Metaal. Meulenhoff Boekerij, Amsterdam. 384 blz. € 19,99.
