Een leven vol alsen

‘Verdriet is van iedereen en toch schamen schamen mensen zich ervoor alsof het iets lelijks is. Verdriet moet toegedekt worden, zoals men een dode na een ongeluk met een wit laken onzichtbaar maakt.’ In Het geluid van slapende honden vervlecht Ann Thijssen de levens van mensen die op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken hebben, moeiteloos met elkaar. Allemaal hebben ze een verlies geleden, bijna allemaal dragen ze een schuldgevoel met zich mee en geen van hen is in staat om erover te communiceren. En bijna allemaal (her-)kennen ze de doler, een vreemde man met een mondharmonica. Niemand weet wie hij is en wat hij komt doen. Niemand vraagt wie hij is en wat hij komt doen.

thijssenIn korte, scherpe zinnen, vaak voorzien van treffende beeldspraak vertellen de personages hun verhaal. Soms alleen maar in en aan zichzelf, zoals Anna, de hoofdpersoon van het eerste verhaal. Ze bedriegt zichzelf en de rest van de wereld. In het ‘dagboek van een ongeleid leven’ beschrijft ze het leven van haar enige zoon Olivier. Ze herbeleeft de voor iedere ouder zo herkenbare hoogtepunten in een kinderleven: het moment waarop hij zijn eerste kijkdoos mee naar huis neemt – mislukt, want te lang aan de binnenkant gewerkt- , de blijdschap als een hond wordt aangeschaft. Daarnaast beleeft ze ook het moment dat hij voor het eerst verliefd en voor het eerst bedrogen wordt. Delen uit een ongeleid leven, want Olivier is dan al lang dood. Uiteindelijk beseft ze ook zelf dat ze in haar verdriet blijft hangen: ‘Uiteindelijk had Herman gelijk gehad. Het begin was moeilijk. De stille meewarigheid van de anderen. Maar ze raakten het gewoon. De anderen. Ze vergaten. Zij wel.’

Thijssen laat zien dat ze verschillende verhaaltechnieken uitstekend beheerst. De afwisseling zorgt ervoor dat de verhalenbundel geen moment verveelt. In een aantal gevallen kiest Thijssen voor de techniek van de monologue intérieur, waardoor de lezer niet alleen een verhaal te lezen krijgt, maar ook meemaakt hoe de verteller denkt en wat hij voelt. Herman laat zijn verhaal deels vertellen door een alwetende verteller. Op deze manier kan hij excuses vragen voor de rationele en zakelijke benadering van het verlies dat hij geleden heeft: hij moet immers solide zijn voor zijn vrouw Anna, die de lezer al in het begin van het boek haar verhaal vertelde en die het verleden niet loslaten kan.

Voor Marcel, student aan de filmacademie, kiest Thijssen een collagetechniek. Afwisselend lezen we een nieuwsbericht waaruit we kunnen opmaken dat zijn vriendin is omgekomen tijdens een ongeluk, krijgen we een beschrijving van een video die op de smartphone van Marcel staat, zien we een fragment uit een gesprek tussen zijn ouders en lezen we de tekst die Marcel uitspreekt op een filmopname die hij van zichzelf maakt, twee dagen nadat hij zijn eigen documentaire heeft vertoont. De lange herhaling waarin Marcel zichzelf schuldig acht aan de dood van zijn vriendin en aan de extra pijn die hij bij mensen heeft veroorzaakt, maakt indruk en blijft nog een tijdlang nazingen.

Alle verhalen komen bij elkaar in een documentaire, die door Marcel in het geheim is gemaakt: Het geluid van slapende honden. Op dat moment wordt ook duidelijk wie de doler is en wat hij komt doen.

Met Het geluid van slapende honden laat Ann Thijssen zien dat je niet weg kunt lopen voor je herinneringen en je schuldgevoelens, hoe diep je ze ook weg stopt en hoe graag je ook zou willen dat je nooit meer bij die gevoelens zou komen. Zoals Jan in zijn verhaal zegt: ‘Ik heb mijn herinneringen vacuümverpakt in mijn hoofd. Ze passen nu in een luciferdoosje.’ Echter: door dingen vacuüm te verpakken, verleng je hun houdbaarheid.

Geertje Otten

Ann Thijssen – Het geluid van slapende honden. Prometheus, Amsterdam, 272 blz. € 19,95.