Recensie: Rowan Hisayo Buchanan – Onschuldig als jij
Het afvoerputje van de tijd
Met volgens het achterplat van dit debuut een Japans-Brits-Chinees-Amerikaanse achtergrond, zal het probleem van culturele toe-eigening dat sommige lieden anderen willen opleggen zich bij Rowan Hisayo Buchanan niet zomaar voordoen. Buchanan, geboren in 1990, debuteert met Onschuldig als jij, een roman die zich afspeelt in het hippe New York, maar dan wel in verschillende tijden: in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, en in 2016.
De verschillende tijdsgewrichten zijn nodig omdat Buchanan het verhaal wil vertellen van enerzijds de 16-jarige Yuki Oyama, een Japans meisje in de jaren zestig in New York, en anderzijds dat van haar zoon Jay in het nu. Yuki is een onzeker en wat ongelukkig meisje dat niet weet wat ze met haar leven aan moet. Wat ze wel weet is dat ze in New York wil blijven als haar ouders teruggaan naar Japan. Yuki mag bij schoolvriendin Odile en haar hippiemoeder Lillian blijven wonen. Verlegen als ze is raakt ze enigszins verloren in de grote wereld. Deze kinderlijke onschuld weet Buchanan zo af en toe raak te treffen in sensitieve metaforen, die als vlinders rondfladderen boven het overigens mediocre proza en de povere plot. Buchanan volgt Yuki op haar struikelende pad door het leven en de voorzichtige ontdekking van haar kunstenaarschap – ik meen er overeenkomsten met de fotokunst van Nan Goldin in te ontdekken.
In het nu – heel actueel: oktober 2016 – weten we al via de proloog dat Jay zonder zijn moeder is opgegroeid en dat hij na het overlijden van zijn vader de confrontatie met Yuki opzoekt. Maar eerst brengt Buchanan Jays strubbelingen uitgebreid, maar niet per se met veel diepgang, voor het voetlicht: verlaten door zijn moeder, relatieproblemen met zijn vrouw en geen warme gevoelens voor zijn pasgeboren dochter, tsja… Om aan al die problemen in een klap een einde te maken reist de 35-jarige Jay met zijn beste jeugdvriend en psychische steunverlaat, de gerimpelde naaktkat Celeste, naar Berlijn waar Yuki zich als kunstenaar heeft gevestigd. Natuurlijk wordt het een ongemakkelijk weerzien, maar als er wel begrip mogelijk is, gloort er ook verzoening. Een soort van happy end dus, waarbij Jays lievelingsknuffel – meegenomen door Yuki – een wat magere symbolische betekenis heeft. Dichtbij Yuki’s gevoelens komen we eenmaal bij het einde van de roman ook bepaald niet. Rowan Hisayo Buchanan brouwt er dit van:
Hij wilde een excuus en een uitleg, natuurlijk wilde hij dat. Maar die had zij niet. Nog steeds niet. Het enige wat ze had waren de elkaar overlappende jaren, waarvan de kleuren dooreen vloeiden. De gouden jaren vermengden zich met de zwarte en allemaal vloeiden ze weg door het afvoerputje van de tijd.
Een beetje simpel. Enfin, Jay keert terug naar zijn vrouw en dochter en de lelijke naaktkat blijft bij Yuki achter. Ook ik blijf een beetje met een kater achter: geen bijzondere personages; een voor de hand liggend thema; een arm plot; en een slappe titel. Onschuldig als jij mag dan een eerste oefening zijn en daardoor wellicht een licht voordeel van de twijfel krijgen, met eventueel volgende romans zal Rowan Hisayo Buchanan daar niet meer mee wegkomen.
Wiebren Rijkeboer
Rowan Hisayo Buchanan – Onschuldig als jij. Vertaald door Jan de Nijs. Ambo|Anthos, Amsterdam. 340 blz. € 21,99.
Een nog al kortzichtige lezing. “(…) onzeker en wat ongelukkig meisje?” Nee, ze is diep ongelukkig, haar onzekerheid grenst aan een gevoel van niet-zijn. (…) “Enigszins verloren in de wereld?” Nog al een understatement voor iemand die de klappen van haar echtgenoot ondergaat als een voorname vorm van contact, een manier van bevestiging. Onschuldig als jij (vind het overigens wel een mooie titel) loopt over van de fijne zinnetjes die op zich het lezen al rechtvaardigen. “Maar kinderen scheuren zichzelf aan stukken in het donker” bijvoorbeeld. En nee, de plot is niet groots en onvergetelijk maar daar is het Buchanan volgens mij niet om te doen, het lijkt me daarbij nog al onzinnig om te stellen dat een detail als Jay’s lievelingsknuffel een (slecht uitgewerkte) sleutelrol zou (moeten) spelen. Dat het boek wordt gereduceerd tot een ‘eerste oefening’ zegt meer over de recensent van dienst dan over dit boek. Wel fijn dat Buchanan (‘wellicht een licht’) voordeel van de twijfel krijgt, stel je voor zeg …