De jongste Nederlandse schrijvers vormen sinds vandaag de latte-generatie. Onder die noemer karakteriseert Vrij Nederland de schrijvers onder de 35 jaar; om tot die benaming te komen werden critici, uitgevers, literair agenten en literatuurwetenschappers geraadpleegd. ‘Geen belediging,’ stelt de redactie van VN, ‘want de échte Italiaanse latte is zacht van buiten en bezit een verrassend harde kern.’

Dat leren we uit de inleiding van de eerste uitgave ‘hors série’ van het maandblad (sinds 2017) Vrij Nederland (sinds 1940) die sinds vandaag in de winkels ligt onder de titel: Jonge Schrijvers Gids. (Dat moet natuurlijk zijn: jongeschrijversgids, één woord, al dan niet met hoofdletter.) Voor de 140 bladzijden tellende gids vroeg Vrij Nederland 35 schrijvers onder de 35 naar hun ambitie: ‘wat willen ze bereiken en waarom moéten ze wel schrijven?’ Ook werd de schrijvers verzocht om een passage uit eigen werk aan te wijzen waar ‘hun brandende ambitie’ uit spreekt. Zo vulde de helft van deze uitgave zich vanzelf.

Als vertegenwoordiger van de voorgaande generatie droeg Arnon Grunberg (1971) een langer essay bij waarin hij stelt: ‘Niets publiceren betekende niets voorstellen en het was me duidelijk dat wie verlangde naar liefde het zich niet kon permitteren niets voor te stellen. Ja, ik wenste gezien en geliefd te worden, wat dat betreft was de literatuur niet alleen doel, maar ook middel.’ Later besefte hij dat succes ‘uiteindelijk altijd een lijkgewaad zou zijn dat je aantrok om erin begraven te worden’.

Met instemming citeert Grunberg de Franse filosoof, schrijver en journalist Albert Camus (1913-1960): ‘Scheppen betekent twee keer leven.’ ‘Ik ben verslaafd aan twee keer leven,’ besluit Grunberg zijn bijdrage.

Andere oudere schrijvers komen ook aan het woord in de Jonge Schrijvers Gids. Maarten ’t Hart (1944) bekent dat hij graag tot de allerhoogste top had willen behoren, maar hij heeft geaccepteerd dat hij niet het niveau heeft van Adri van der Heijden (1951) of Thomas Rosenboom (1956). Het standaardantwoord van Ilja Leonard Pfeijffer (1968) op de vraag waarom hij was gaan schrijven, luidde ooit: ‘Om wijven te versieren, natuurlijk.’ Mensje van Keulen (1946) wilde iets maken wat er nog niet was en Herman Brusselmans (1957) schrijft om zichzelf te amuseren.

Goed, de jongere generatie dan. ‘Er zijn hordes jonge schrijvers die in de luwte van de publieksbelangstelling voortploeteren. Het zijn er veel, héél veel,’ stelt Jeroen Vullings (1962) vast in het verhaal waarin hij de term latte-generatie munt. ‘Er zijn meer aanstormende schrijvers dan ooit, heb ik de indruk. Ik doel daarbij niet op het aantal auteurs, maar op het feit dat zo weinig schrijvers arriveren.’

Zijn de vijfendertig auteurs in de Jonge Schrijvers Gids — zeventien vrouwen, achttien mannen — gearriveerd of komen ze nog steeds aangestormd? Vier van hen mag je arrivé noemen, want zij sieren de cover die vier varianten kent. Bij Donner (1912) in Rotterdam kocht ik de gids met Raoul de Jong (1984) op de voorkant. Hij schrijft boeken omdat hij de wereld mooier wil maken. De andere drie die de cover hebben gehaald, zijn: Thomas Heerma van Voss (1990), Nina Polak(1986) en Lieke Marsman (1990).

Femke Schavemaker (1973 — huh, die is dus ouder dan 35): ‘Het was niet zo dat ik dit boek graag wilde schrijven. Meer dat het moest.’ Ze zegt dit over haar debuutroman Karkas die deze maand verschijnt. Voor Aya Sabi (1995) is ‘schrijven […] de wereld, het leven en alles wat daarbij hoort, inclusief mezelf, de oorlog en tegelijk de liefde verklaren.’ Haro Kraak (1986) noemt ‘ambitie en engagement […] levensgevaarlijke eigenschappen voor een schrijver.’ Thomas van Aalten (1978 — huh, ook de 35 gepasseerd) vindt ‘het onfris wanneer je als fictieschrijver het engagement zwaarder laat wegen dan de kracht van het verhaal.’

Simone van Saarloos (1990) kwam er achter dat ze geen literaire ambitie heeft: ‘Ik wilde geen roman schrijven, ik wilde een talige onderzoeking aangaan met een aantal thema’s en vragen.’ Haar bijdrage lijkt een reactie op de minder gunstige besprekingen van haar eind vorig jaar verschenen ‘roman’ De vrouw die. Door het boek naar recensenten te sturen ‘vroegen we om een beoordeling aan de hand van bestaande criteria’, zegt Van Saarloos nu.

Weet dus waar je aan begint als je een talige onderzoeking wilt aangaan met thema’s en vragen.

Vrij Nederland — Jonge Schrijvers Gids. € 7,95.

De coverfoto van Raoul de Jong werd gemaakt door Stephan Vanfleteren.