Schrijnend

Het onhandige kind neemt je mee in het droevige, korte leven van de achtjarige Diana. De eerste zin zet meteen de toon van het boek: ‘Toen ik het opsporingsbericht zag, wist ik dat het te laat was.’ De schrijver laat je niet in de waan dat het kind ooit nog gevonden gaat worden. Diana groeit op als het zwarte schaap van een groot gezin en wordt daar stelselmatig mishandeld. Wonderlijk is dat Diana als enige van de kinderen zo behandeld wordt. Enerzijds is dit curieus want de mishandelingen zijn dusdanig ernstig dat je je niet voor kunt stellen dat de andere kinderen niet ook af en toe iets te verduren krijgen; anderzijds geeft Seurat een redelijk plausibele verklaring voor Diana’s speciale status binnen het gezin, waardoor de eenzijdige mishandeling realistisch genoeg is om je er niet aan te storen.

In een serie korte paragrafen doen verschillende familieleden, leraren en instanties hun verhaal. Anders dan de meeste boeken over kindermishandeling legt Seurat niet de schuld bij de instanties. Waar je als lezer eerder mee worstelt is de vraag wat ze dannog meer hadden kunnen doen. Van leerkrachten en artsen tot de politie, iedereen weet dat er iets aan de hand is en kaarten ze het bij een instantie aan, maar er valt niets te bewijzen.

Ik probeerde mezelf gerust te stellen: de afdeling welzijn zou de verontrustende informatie van het ziekenhuis direct in behandeling nemen, er zat schot in de zaak.

De korte stukjes geven de indruk van een rapport waarbij ieder van de betrokkenen kort aan het woord komt om te vertellen wat zijn of haar aandeel in het verhaal is. Hoewel de objectieve rapportstijl suggereert dat de personages de waarheid vertellen, is dit niet het geval. Juist omdat iedereen iets tegen de mishandeling van het meisje heeft proberen te doen, worden de goede bedoelingen van alle betrokkenen als collectief ontkracht.

Seurat is in de beschrijving van emoties en de sfeer zeer spaarzaam met woorden: (‘Toen ze binnenkwam had ze een droevig gezichtje, een beetje opgezwollen, merkwaardig, ze glimlachte maar durfde niets te zeggen, ze ging op de stoel zitten.’). Hierdoor wordt het een tijdloos verhaal dat overal plaats zou kunnen vinden . Toch is die puntige stijl ook een minpuntje aan het boek en de enige plek waar Seurat – of de vertaler – soms even de mist in gaat. (Af en toe ontbreken bijvoorbeeld enkele woorden). Met Het onhandige kind heeft Seurat een verhaal geschreven dat misschien niet op deze manier is gebeurd of zal gebeuren, maar dat een weerzinwekkend groot what if gehalte heeft. Ga dit lezen en wees er stil van.

Irmaria Pennekamp

Alexandre Seurat – Het onhandige kind. Vertaald door Martine Woudt. Atlas Contact, Amsterdam. 142 blz. € 17,99.