Ten prooi aan de vliegen

Het zijn weer tijden waarin een schrijver geëngageerd mag zijn. Tommy Wieringa is iemand die, bijvoorbeeld in columns in de regionale kranten, regelmatig stelling neemt in het politieke debat. Maar ook in zijn reisverhalen en romans blijft Wieringa niet aan de zijlijn staan. In Dit zijn de namen is een grote groep vluchtelingen op weg naar een betere wereld, in de kleine roman De dood van Murat Idrissi wordt het trieste lot van één Marokkaan, die de oversteek naar het rijke Westen in de kofferbak van een auto niet overleeft, nader belicht.

Het boek is gebaseerd op een rechtszaak aan het begin van deze eeuw, waarin twee jonge Marokkaans-Nederlandse vrouwen verantwoordelijk gesteld werden voor de dood van een vluchteling in hun auto. Wieringa heeft deze geschiedenis gefictionaliseerd. We volgen Thouraya en Ilham in hun noodlotstocht waarbij je als lezer bij voorbaat de afloop al weet. Voor de twee vrouwen is het besluit om Murat mee te nemen ingegeven door hun deplorabele financiële toestand en door morele overwegingen. Geconfronteerd met de uitzichtsloze armoede van Murat wordt hen voorgehouden: ‘Iedereen is gegaan, mijn ouders, die van jou – jij hebt een goed leven daardoor. Maar hem ga je niet helpen. Wat ben jij voor een persoon?!’

Wieringa is in woord en geschrift een man die houdt van goed geformuleerde, meanderende zinnen, maar in deze roman wemelt het juist van de korte zinnen en opsommingen, alsof de werkelijkheid te erg is om die te verliteraturen. ‘Het bederf, de hompelaars, hun wonden, het vuil. Het was overal, het was de natuurlijke staat van alles.’

In De dood van Murat Idrissi staat de generatie Marokkanen centraal die moet kiezen tussen twee loyaliteiten. Het land van hun ouders, waar ze in hun westerse kledij en hun westerse gedrag niet meer dan toerist zijn of het land waarin ze geboren en opgegroeid zijn. Dat leidt tot een cynische zelfbespiegeling van Ilham: ‘Ze mag dan misschien geen volwaardige Nederlander zijn, ze is dan toch zeker een Marokkaan 2.0, een gewild huwelijksartikel.’ En dan rijdt ze opeens met een dode vluchteling in je kofferbak door snikheet Spanje. Ben je een held omdat je iemand een beter leven gunde of ben je een misdadiger omdat je verantwoordelijk bent voor zijn dood? Zij dumpt hem aan de kant van de weg, ten prooi aan de vliegen. Sommige politici durven in Nederland dan te spreken van gelukzoekers.

Coen Peppelenbos

Tommy Wieringa – De dood van Murat Idrissi. Hollands Diep, Amsterdam. 128 blz. € 16,99.

Lees ook de recensie van Guus Bauer over dit boek.

Deze recensie stond eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 24 maart 2017.