Een filosofie van het vreemdelingzijn

Met zijn eerste roman Bruiloft aan zee maakte Abdelkader Benali een vliegende start in de Nederlandse literatuur, maar de Libris Literatuurprijs kreeg hij er nog niet voor. Wel was hij genomineerd en ook kreeg hij de Geertjan Lubberhuizenprijs voor het beste debuut.

De Librisprijs kwam pas bij het tweede boek, De langverwachte, dat het talent van de jonge schrijver – hij wordt dit jaar dertig – bevestigde. Nu is er, bij een andere uitgeverij, een derde roman: Laat het morgen mooi weer zijn. Hierin laat Benali zien dat zijn schrijverschap ten volle is gerijpt.

De titel verwijst naar een oude zegswijze uit het vaderland van de ouders van de hoofdfiguur Malik Ben. Omringd door hooggebergte grenst het aan Marokko. Het wordt bestuurd door het Regime zonder Kleur dat weinig op heeft met het vrije woord en vrouwen verbiedt om te fietsen. De ouders van Malik zijn vluchtelingen die in Nederland hun heil hebben gezocht. Aan hun verleden worden ze liever niet herinnerd. Maar als er in huis iets kapot gaat, zegt Maliks moeder: ‘Laat het morgen mooi weer zijn.’ Zijn vader zit in de ijzerhandel en is vaak op reis. Kocht hij zijn vrijheid door te spionneren voor het Regime?

Als de moeder is gestorven, maant de vader zijn zoon om een reis te maken op het even legendarische als aftandse schip Latina. Aan boord ontmoet hij de bejaarde Spaanse Carmen Lopez de La Madrid. Even is hij haar jonge minnaar. De bootreis is zijn rite de passage. Ook de Spaanse is een vluchteling. Ooit ontvluchtte zij het Spanje van de burgeroorlog: haar broer brandde als aanhanger van Franco haar geboortedorp plat.

Terug in Nederland begint Malik Ben een praktijk als ‘authenticiteitsheler’: hij kan er zo goed van leven dat hij op een bepaald moment honderdveertig kilo weegt. Mensen praten tegen hem aan. Hij kan goed luisteren en schept er plezier in om aan het einde van de dag rekeningen te schrijven.

In tegenstelling tot in zijn twee vorige romans schrijft Abdelkader Benali strak en zonder al te veel omhaal. Hij verliest zich niet in subverhalen en slaat minder zijpaden in, ook al geeft hij van sommige op het oog minder relevante figuren toch weer een uitvoerige karakterschets. Pas later blijkt dan hoe die in het geheel past, en hoe ingenieus de schrijver de levens van zijn figuren tot één verhaal verweven heeft. Als de afzonderlijke levensverhalen niet hilarisch zijn (zoals dat over de koekoeksklokkenman van Zürich die een flinke afzetmarkt aanboort in de Zuid-Amerikaanse landen waar na de oorlog veel nazi’s naar zijn uitgeweken), zijn ze wel ontroerend.

Het schip de Latina vormt een rode draad in de roman. Als manifestatie van het vooruitgangsdenken werd het in de jaren twintig te water gelaten, tegenwoordig bevaart het de wereldzeeën als een love boat voor dolende, eenzame zielen.

Laat het morgen mooi weer zijn is behalve een onderhoudende roman een filosofie van het vreemdelingzijn en het zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Een met vaart geschreven boek dat tot nadenken stemt.

Frank van Dijl

Abdelkader Benali – Laat het morgen mooi weer zijn. Roman. De Arbeiderspers.

Deze recensie stond in februari 2005 in Algemeen Dagblad.