The fair lady of the screen

Na onder andere Poolse tranen en Ooit brengt Guensberg opnieuw een levensverhaal in romanversie uit. Ditmaal betreft het de jeugdjaren van de filmster Audrey Hepburn. Geïnspireerd door een geplande tentoonstelling over Audrey Hepburns moeder Ella van Heemstra ging Miriam Guensberg aan de slag: ‘Vrijwel meteen dacht ik: dit is een roman.’ Het resultaat is Het geheim van Audrey H.; een bijzondere roman met biografische trekjes.

Guensberg hanteert in haar roman niet een uiterst origineel concept. Ze brengt de ruim tachtig jaar oude Felix Wolf, inmiddels ‘psychiater-in-ruste’, ten tonele die het verhaal zal vertellen en creëert daarmee een verhaal in een verhaal. Hij wordt door Manon, een dame van een museum, gevraagd iets te vertellen over Audrey Hepburn en haar moeder Ella van Heemstra. Felix is immers dé man die beide vrouwen heeft gekend in de Tweede Wereldoorlog. De uitwerking van de plot is echter anders van aard.

Wanneer Felix twaalf jaar oud is, ontmoet hij de dan elfjarige Audrey. Ze is met haar moeder vanuit Engeland naar Nederland gekomen, heeft haar vader achter moeten laten en zal hier verblijven in de daaropvolgende jaren. De jood Felix zelf groeit op bij zijn ‘opa’, de man bij wie zijn ouders hem achterlieten. Hij is op slag verliefd op zijn ‘bosmeisje’ en doet er alles aan bevriend met haar te raken. Helaas gooit barones Ella van Heemstra roet in het eten. Audrey en Felix mogen geen contact hebben: ‘She is afraid dat ik sterren met jou ga kijken.’ Toch geeft Felix niet op en zoekt hij steeds weer contact met zijn nimf, zijn alles.

Dankzij herinneringen, brieven, informatie vanuit andere bronnen en eigen informatie construeert Felix de geschiedenis voor de lezer, waarbij hij soms erg veel refereert aan zichzelf of zijn situatie: ‘Als psychiater-in-ruste weet ik dat mensen een ziel hebben.’ Anders dan in veel oorlogsboeken zoomt hij daarbij niet in op de geweldsplegingen, de Jodenvervolging of de verschrikkingen die de Duitsers pleegden. Hij gaat in op het leven van twee pubers en vertelt louter wat hij wil vertellen. Hij richt zich daarbij op zijn liefde voor Audrey, de traumatische ervaringen die beide pubers opdeden in de Tweede Wereldoorlog en het effect ervan op hun verdere leven. Openlijk bekritiseert hij daarbij verschenen stukken over Hepburn of de Tweede Wereldoorlog en maakt daarmee zijn eigen ‘ware’ verhaal:

‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger.’ Hoe krijg iemand dat infantiele woordje erg opgeschreven? Ik parafraseer het maar even. De dood van mijn vrouw was erg, maar het verhaal maakte die dood nog erger.

Tegelijkertijd toont Guensberg de lezer een nieuwe kijk op de heersende schuldvraag – die in zoveel boeken terugkomt –: ‘Je kunt begrijpen waarom een volk of een individu een foute keuze heeft gemaakt, maar dat betekent nog niet dat je over die daden geen moreel oordeel zou mogen en moeten vellen.’ Het is tevens die opmerking die centraal lijkt te staan in Het geheim van Audrey H.: het boek begrijpt, maar oordeelt niet.

Bijzonder mooi uitgewerkt zijn de liefdesperikelen van Felix. Al snel wordt voor de lezer duidelijk dat Audrey voor Felix niet zomaar een meisje, een schatje is. Zijn liefde gaat dieper en zal veel langer bestaan: ‘Ik keek naar mijn met diamanten beklede twijgje, ze beet op haar lip om niet te lachen.’ Dit betekent gelukkig niet dat Felxi louter de mooie, goede zijde van Audrey en haar familie wil laten zien. Openlijk spreekt hij stukken over de moeder van Audrey en Audrey zelf tegen. Ze was geen Anne Frank en haar moeder was geen écht verzetsstrijder.

‘Kijk ik kritisch naar de talloze portretten van mijn iconische heldin, dan ontkom ik er niet aan om in haar elegante broodmagere verschijning een getraumatiseerd kind te zien dat zichzelf strafte en uithongerde voor een kwaad waar ze part noch deel aan had.’ Die laatste boodschap, de gevolgen van iets waar je part noch deel aan had, lijkt essentieel. Het geheim van Audrey H. vormt een prettige roman waar feit en fictie elkaar opzoeken.

Marloes Otten

Miriam Guensberg – Het geheim van Audrey H. De Kring. 250 blz. € 18,50.

(Foto: Pot, Harry / Anefo, CC0 1.0 , Audrey Hepburn onthult straatnaambordje in Doorn met Mell Ferrer. De onthulling betreft een laan in een woonvoorziening voor gehandicapte oorlogsveteranen van de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogsslachtoffers (BNMO) te Doorn, waarvoor Audrey Hepburn in de jaren daarvoor geld heeft ingezameld, 1 oktober 1959)