Natuurlijke selectie

Vaders die echte jagers zijn, zorgen ervoor dat hun kinderen sterker zijn. Niet de zorgzame vader die thuisblijft, maar juist de vader die afwezig is. Die kinderen worden ‘harder, vindingrijker en meedogenlozer dan de rest.’ Dat vindt Bruno, bioloog, voordat hij zelf vader is geworden. Bruno denkt sterk in darwinistische termen, survival of the fittest, maar als blijkt dat zijn eigen zoon Miko kanker heeft, dan wordt die theorie op de proef gesteld.

In De drager, de vierde roman van Jan Vantoortelboom, is Nicolas de verteller. Bruno en hij zijn jeugdvrienden en ondanks dat Bruno verhuisd is naar Slowakije hebben ze contact gehouden. Nicolas is zelfs peetvader van Miko. Voor een it-klus zit Nicolas in Wenen, waar hij in een ouderwets hotel de fout probeert te ontdekken in het computersysteem. Net als Bruno in de natuur is Nicolas op zijn vakgebied gefascineerd door perfecte systemen.

Hij vermoedde al langer dat ook de technologie onderworpen was aan de wetten van natuurlijke selectie, dat alle uitvindingen die de mensheid in zijn onwetendheid beschouwt als uitvindingen, dat naar waarheid en feitelijkheid niet zijn.

Bij computersystemen is de mens de zwakste schakel. Hij kan systemen ontregelen en Nicolas ontdekt binnen het oude hotel, dat het systeem wordt gesaboteerd. Hij moet de werknemer die daarvoor zorgt zien uit te schakelen en krijgt daarbij onverwachte hulp van Bruno. Een klassiek hotel waarbinnen mensen zich verzetten tegen vernieuwing is natuurlijk een prachtig decor. Het geeft De drager een beetje de suspense van een oude detective.

De hoofdlijn van het verhaal ligt toch bij Bruno en zijn zoon Miko. Het verontrust Nicolas dat zijn vriend steeds gewelddadiger lijkt te worden. In zijn jeugd heeft Bruno al last van woede-aanvallen die vooral voorkomen als er gemorreld wordt aan de werkelijkheid zoals hij zich die had voorgesteld. Op het moment dat Bruno naar Wenen komt, heeft hij al een keer een hert gedood en is onder mysterieuze omstandigheden, die in de roman niet veel nader worden verklaard, een oudere wetenschapper om het leven gekomen bij een gezamenlijk veldonderzoek. Zo dendert het boek naar een noodlottige climax. In De man die haast had, zijn vorige roman, stipte Vantoortelboom veel dezelfde thema’s aan. Over vaderschap, over mensen die niet perfect zijn, over leven en dood. De drager geeft, in de consequenties die getrokken worden, een hardere blik op de wereld die zoekt naar het perfect functionerende systeem.

Coen Peppelenbos

Jan Vantoortelboom – De drager. Atlas Contact, Amsterdam. 188 blz. € 19,99.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 23 juni 2017.