Meerwaardezoeker

Spannende tijden in uitgeefland. Deze week werd bekend dat uitgever Mizzi van der Pluijm overstapt van Atlas Contact naar het veel kleinere, modernere Das Mag. Er ligt een conflict over de koers van Atlas Contact ten grondslag aan die overstap. Die uitgeverij hoort weer bij het grotere VBK-concern waartoe ook uitgeverijen als Ambo | Anthos en Van Dale toe behoren. Als je binnen een groter geheel zit word je afgerekend op verkoopcijfers en winstmarges en niet op de kwaliteit van je uitgaven. Bij de zelfstandige uitgeverij Das Mag hebben ze nog lol in het maken van boeken. Van der Pluijm toont moed. Als je niet in de positie zit om moed te tonen – omdat je een hypotheek hebt, omdat je een gezin moet onderhouden, omdat je niet meteen een andere uitgeverij vindt die met open armen klaar staat – dan moet je je onderwerpen aan een ander regime.

Dat wordt de grote cultuuromslag van de komende jaren. Kies je voor het maken van goede boeken en wellicht een wat lager rendement of kies je voor de bestsellers en staar je je blind op big data die kunnen voorspellen of een boek gaat floppen? Patrick Swart staat aan het hoofd van een ander concern: WPG, waartoe onder meer De Bezige Bij behoort. Uit zijn mond hoor je nooit iets inhoudelijks over een boek, maar je leest wel interviews waarin hij zegt: ‘We richten ons op mensen die mentaal en fysiek vooruit willen in het leven. Op de zogenaamde meerwaardezoekers.’ ‘We willen ons collectieve bereik, onze doelgroep, beter bedienen en bereiken met relevante content.’ Ik ben ook een ‘meerwaardezoeker’, maar ik zoek wel andere ‘content’ dan deze diarree aan managementtaal.

Ik ken deze taal uit het onderwijs. Ik sta al meer dan een kwart eeuw voor de klas en nog nooit heeft een leidinggevende bij mij in de klas gezeten. (Althans, als leidinggevende, ik kom nu op een leeftijd waarbij leidinggevenden als student in mijn klas hebben gezeten.) Er is wel een hele stoet aan mij voorbijgetrokken die allemaal wilden ‘innoveren’. Wie een kwart eeuw in het onderwijs heeft gezeten, heeft ook een kwart eeuw gebakken lucht moeten verstouwen. Op een gegeven ogenblik kon ik ook niet meer tegen die beleidstaal en ben ik gedeeltelijk het onderwijs uit gevlucht. College geven vind ik nog steeds leuk en inspirerend, maar dat komt door de inhoud en door de studenten, dat gelul eromheen was ik meer dan spuugzat. Ik rekende uit wat het minimum was om een beetje rond te komen – geen gezin, wel een hypotheek – en kocht me voor twee dagen in de week vrij.

In 2000 begon ik met Peter ten Hoor Uitgeverij kleine Uil. We geven inmiddels zo’n vijftien boeken per jaar uit. Je moet oppassen niet failliet te gaan door alleen maar poëzie op de markt te brengen. Veel principes hebben we verder niet. De boeken moeten natuurlijk goed zijn (maar dat zegt iedere uitgever), we moeten de boeken zonder schaamte aan onze familie kunnen laten zien en we moeten er zelf ook lol aan beleven om de boeken te maken. Het vierde, misschien belangrijkste, principe is ten slotte: een boek moet je presenteren met bitterballen (al dan niet vegetarisch). Zo gaan we fysiek vooruit in het leven. Elk jaar een meerwaarde van een kilo.

Coen Peppelenbos

Deze column stond eerder in een kortere variant in Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 8 juli 2017.

(foto: © Takeaway, Wikipedia CC BY-SA 3.0)