Verdriet is domweg geamputeerde liefde

De Grote Oorlog is net voorbij wanneer de familie Abbott vanuit Londen naar ‘Huize Hoopvol’ verhuist, een ‘vreemde, oude woning’ aan zee. Een veelbetekenende naam ook, want hoop kan de familie wel gebruiken na de dood van zoon Robert:

Ons gezin. Wat was daarmee gebeurd? We waren niet meer dan een paar eenzame mensen die door het harde werk van juffie Jane bij elkaar werden gehouden.

Aan het woord is de twaalfjarige Henry (Henriëtta), die met lede ogen moet toezien hoe haar moeder in lethargie vervalt en haar vader steeds afstandelijker wordt ‘als een man die door de mangel was gehaald.’ Wanneer Henry’s vader beroepshalve naar het buitenland vertrekt, neemt de overijverige dokter Hardy de zorg voor de verwarde moeder op zich. Henry gaat gebukt onder schuldgevoelens omtrent Roberts dood, verlangt naar de vanzelfsprekende veiligheid uit haar kindertijd die ze enkel nog in haar geliefde boeken als Onder moeders vleugels en De geheime tuin terugvindt. Net zoals Alice in Wonderland zijn het niet toevallig gekozen titels; als een moderne versie van Alice dient Henry haar weg te vinden in een wereld waarin niets nog is wat het lijkt. Henry overtuigt als zelfbewuste protagoniste, is voor geen kleintje vervaard. Meer nog dan een overmoedige kind is ze een intelligente en gevoelige twaalfjarige, die niet klakkeloos die zogenaamd goede raadgevingen van kinderjuf Jane overneemt.

Dat bewijst Henry nog maar eens wanneer ze het geheimzinnige Nachtegaalbos achter de tuin verkent. Ze ontmoet er de ‘heks’ uit de verhalen van de dorpelingen: ‘Ze leek eerder een vergeten prinses uit een sprookje dan een gemene heks.’ Henry gaat steeds vaker bij de zelfbenoemde ‘Mot’ op bezoek, die eveneens een groot verlies geleden heeft en troost biedt: ‘Verdriet is domweg geamputeerde liefde’. Tijdens deze – veelal nachtelijke – bezoekjes lijkt de grens tussen werkelijkheid en fantasie meermaals te vervagen, een intrigerend gegeven dat Strange geloofwaardig in de verhaallijn verwerkt. Mot blijft een voortreffelijke mentor, maar uiteindelijk is het Henry zelf die tot actie moet overgaan wanneer blijkt dat dokter Hardy onder het mom van medische interesse en bezorgdheid slechts het uit elkaar halen van de familie beoogt. Bij monde van Henry levert de auteur scherpe kritiek op de zogenaamd vernieuwende, maar van iedere menselijkheid gespeende methodes in de psychiatrie. Net zoals haar aanklacht tegen de oorlogsgruwel, wil Strange niet preken, maar zoomt ze slechts op de gevolgen van onmenselijk handelen in.

De spanningsboog wordt geheel natuurlijk opgebouwd; de veelal korte hoofdstukken eindigen met goed uitgewerkte cliffhangers, wat Stranges debuut tot verslavende lectuur maakt. Henry krijgt bij haar strijd tegen de dokter vanzelfsprekend steun uit onverwachte hoek krijgt; een nogal voorspelbaar gegeven, maar Strenge verwerkt het behoorlijk goed in de verhaallijn. Dat niemand vraagtekens plaatst bij de verregaande bemoeizucht van de dokter is echter een zwak punt in het verhaal, net zoals het feit dat de dokter en zijn echtgenote als prototypes van het kwaad gekarakteriseerd worden. Die zwart-wit-portrettering had mijns inziens enige nuance verdiend. Verder echter niets dan lof voor dit krachtige verhaal over afscheid nemen en leren loslaten, dat ook nog eens in een beeldende stijl geschreven werd. Strange zet overtuigend op sfeerschepping in, zodat een nostalgisch verhaal ontstaat, met een sprookjesachtige stemming:

Tussen de bomen verspreidden de maan en de sterren iets wat je niet echt licht kon noemen. Ze schenen niet, maar ze verzilverden het donker en vormden alleen vage grijze schaduwen (…).

Strange schrijft niet over maar ‘vanuit’ Henry, zodat je als lezer meteen deelgenoot wordt van haar gedachten en gevoelens. Zo ontstaat een krachtig en overtuigend portret van een dapper, enigszins eigengereide twaalfjarige; geen kind meer, maar ook nog geen adolescente, die wanhopig probeert haar vertrouwde wereld bij elkaar te houden. Wie verder kijkt dan de spuuglelijke cover ontdekt een ingetogen verhaal over verlies en afscheid nemen, waarin hoop steeds weer overwint. Een intrigerend debuut.

Jürgen Peeters

Lucy Strange – Het geheim van het Nachtegaalbos. Vertaald door Aleid van Eekelen-Benders. Gottmer, Haarlem, 320 blz. € 15.99.