Praten op de bank en in bed

Sally Rooney (1991) is het grote talent uit de hedendaagse Ierse literatuur. Haar debuut Gesprekken met vrienden (Conversations with Friends) is zowel een diepzinnige als tragikomische verkenning van het moderne gevoelsleven van de zogeheten Millennials.

Hoofdpersoon Frances is een 21-jarige studente Engelse literatuur aan het Trinity College te Dublin. Haar beste vriendin en ex-geliefde is Bobbi, waarmee ze optreedt op dichtersfestivals. Als ze het echtpaar Melissa (een journaliste) en Nick (een acteur) ontmoeten, beginnen de jonge Frances en de knappe dertiger Nick een verhouding.

Het is niet zozeer een stormachtige relatie, meer een converseerrelatie. Uiteraard is er beweging in de vorm van begeerte, lust en prangende jaloezie, maar er zijn ook gesprekken over gevoelens, bedoelingen en wat nu-vragen. Ze worden gevoerd in bed of in de auto, via de e-mail en de sms, waarna de verkering uitgaat of toch maar aan blijft. Frances is namelijk zo zelfbewust dat ze haar gevoelsleven weigert gevoel te geven. Zelfs als haar lichaam het laat afweten en medestanders tegenstanders lijken te worden, vertrouwt ze op haar hyperbewustheid.

De Millennials zijn geboren tussen 1980 en 2000 en is de eerste generatie die is opgegroeid met het digitale kompas als richtsnoer. Aldus bewegen ze zich in een wereld die voor hen geen geheimen kent. Alle personages zijn zelfbewust en intelligent, tonen geen liefde voor popmuziek, eten vooral pasta en opereren als volwassenen in een veeleisende omgeving. Ze zijn ook opgegroeid in het welvarende en al behoorlijk geseculariseerde Ierland. De gesprekken tussen Bobbi en Frances gaan bijvoorbeeld ook over wie er uit de rijkere klasse komt en wie uit de minder welvarende, waarbij minder welvarend niet onderkant-arm is.

Toch is dat allemaal ook schijn, iets wat de lezer steeds meer gaat beseffen. Frances is een kind van een drinkende vader en een kille moeder, die al vroeg zijn gescheiden. De acteur Nick is een hoogbegaafde mislukkeling, die zich eigenlijk niet staande kan houden. Met haar beheerste en lichte stijl is Rooney in staat complexe processen rond liefde en verbinding een verbluffende diepgang te geven. Ze analyseert zonder vermoeiend te worden en laat haar hoofdpersonage beleven dat ze het geheim van haar gevoelens wel degelijk moet ontrafelen.

Jaap Krol

Sally Rooney – Gesprekken met vrienden. Vertaald uit het Engels door Gerda Baardman, Ambo|Anthos, Amsterdam. 304 blz. € 20.